Page Text
________________
भगवतीसुत्रे
५६०
किन्तु अमथमः' इति 'नवरं' नवरम् - विशेषस्वयम् -'जाब वाणमंतरा' यावत् वानव्यन्तराः संज्ञिनीवपस्तावे 'जाब वेमाणिए' इति कथितम् असंज्ञिजीवमरतावे तु 'जात्र वाणमंतरा' इति कथितम् एतदेव उभयत्र वैलक्षण्यस् अन्यत्सर्वमुभयत्र तुल्यमेव । असंज्ञिहारे जीवनारकाभ्यामारभ्य दण्डकक्रमेण व्यन्तरपर्यन्तं संज्ञी जीवोsपि असंज्ञिभावेन अप्रथम एव भवति इति यत् कथितं तत् तत्र व्यन्तरादिषु असंज्ञित्वं भूतपूर्वन्यायेन ज्ञातव्यम् यतोऽसंज्ञिजीवानामुत्पादो वानव्यन्तरपर्यन्त
असंज्ञी जीव अप्रथम हैं । 'नवरं जाव वाणमंतरा जान वेमाणिए' विशेष ऐसा है कि संज्ञीजीव के प्रस्ताव में 'जाब वेमागिए' ऐसा पद कहा गया है और असंज्ञी जीव के प्रस्ताव में 'जाव वाणमंतरा' ऐसा कहा गया है । यही दोनों के कथन में भिन्नता है और बाकी कोई भिन्नता नहीं है । हाँ ऐसी यहाँ आशङ्गा हो सकती है कि असंज्ञीद्वार में जो 'जाववाणमंतरा' ऐसा पाठ कहा गया है सो जीव नारक से लेकर दण्डक क्रम के अनुसार व्यन्तर पर्यन्त के संज्ञी जीव भी असंज्ञि भाव की अपेक्षा अप्र धम ही होते हैं सो यह कथन कैसे संगत हो सकता है ? तो इसका उत्तर ऐसा है कि इसमे जो असंज्ञिता की अप्रधमता का कथन किया गया है वह असंज्ञिता इसमें भूतपूर्व प्रज्ञापन नयकी अपेक्षा से कही गई है ।
शेते असंज्ञी 1 अप्रथम छे. "नवरं जाव वाणमंतरा जाव वैमाणिया " तेमां विशेषता मे छे ! संज्ञीवना अथनभां "जाव वैमाणिया" मे प्रभानु यह उछे भने खसंज्ञी अपना अथनभां "जाव वाणमंतरा" એ પ્રમાણે કહ્યું છે. બન્નેના કથનમાં એજ જુદાપણું છે. તે સિવાય બીજી કઇ ભિન્નતા નથી. અહિં એ પ્રમાણેની શકા થઈ શકે છે કે, અસ'જ્ઞી द्वारमा ? " जाव वाणमंतरा" से प्रभाषेनेो पाउ उह्यो छे. तेथी लव નારકથી આરભીને દંડકના ક્રમ પ્રમાણે વ્યંતર પર્યંતના સ ́ી જીવ પણુ અસ'ની ભાવની અપેક્ષાએ અપ્રથમ જ થઈ જાય છે. તે આમ કહેવું કેવી રીતે સ’ગત થશે ? તેના ઉત્તર એ પ્રમાણે છે કે આ કથનમાં સન્નીય પશુાના અપ્રથમપણાનુ જે થન કરવામાં આવ્યું છે. એ અસજ્ઞીપણું તેઓમાં ભૂત પૂ પ્રજ્ઞાપના નયની અપેક્ષાથી કહેવામાં આખ્યુ છે કેમ કે અસની જીવાના ઉતપાત વાનન્ય તરત જ હોય છે પૃથ્વીકાયિક વિગેરે જીવ અસ'જ્ઞીય હોય છે તેથી તેઓ અસનીય ભાવથી અપ્રથમ ४ હોવાનુ` કહ્યુ` છે, કેમ કે તેઓએ અન’તવાર અસજ્ઞીપણાની દશા પ્રાપ્ત કરેલી હોય છે. અસની વેાની ગતી વાનન્ય તર સુધી જ હોય છે.
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |