Bhagwati Sutra Part 12

SR No.: 009322
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1968
Total Pages: 714
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bhagwati
File Size: 45 MB

Page 442

કરક
भगवतीसूत्रे
सस्थां प्राप्तोऽनगारः किं कंपनादिक्रियायुक्तो भवति तथा किं तान् तान् भावान् प्राप्नोति ? शैलानामीशः शैलेशो - मेरुस्तस्यैव अवस्था इति शैलेशी, चतुदेवगुणस्थानवर्त्तिनी स्थिरभावरूपा, अवस्था, तस्यामवस्थायामपि किं कम्पनादिकं भवतीति प्रश्नः, भगवानाह - ' णो इणट्ठे समड़े' नायमर्थः समर्थः, अयमर्थः शैलेश प्राप्तवतोऽपि कंपनादिकं भवतीत्याकारको न भवति, 'णण्णत्थ एगेर्ण परप्पओगेणं' नान्यत्र एकेन परमयोगेण, परप्रयोगात्मककारणं विहाय न कंपते, शैलेश्यवस्थायां जीवोऽत्यन्तस्थिरो भवति' अवस्तत्र परमयोगमन्तरा न कथमवि कम्पनादिक्रियां प्राप्नोतीत्यर्थः । योऽयं कंपनादीनां निषेधः कृतः सः एकस्मात् परमयोगात् अन्यत्रकृतः यत एकेन परमयोगेणैव शैलेश्याम् एजनादि भवति न
fr' प्रबलता से किसीको प्रेरित करता है या पदार्थान्तर का किसी के प्रति प्रतिपादन करता है ? तात्पर्य इस प्रश्न का ऐसा है कि जब आत्मा शैशी अवस्था को प्राप्त हो जाता है तब वह मेरू पर्वत के जैसा कंप नादि क्रिया से विहीन हो जाता है। अतः गौतम ने प्रभु से इस बात को जानने के लिये ऐसा प्रश्न किया है कि ऐसा वह जीव क्या इस अवस्था में भी कंपनादि क्रिया से युक्त होता है ? उन २ भावरूप में परिणमित होता है ? शैलेश शब्द का अर्थ है पर्वतों का राजा सुमेरु, इस सुमेरु की जैमी अवस्था का नाम शैलेशी है । यह अवस्था जीव को १४ वे गुणस्थान में प्राप्त होती है । तो क्या इस अवस्था के प्राप्त हो जाने पर भी कंपनादि क्रियाएँ होती हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु ने कहा - ' णो इण्डे समडे' हे गौतम! यह अर्थ समर्थ नहीं है । अर्थात् जीव को जब यह अवस्था प्राप्त हो जाती हैं तब वह कंपनादिक क्रियाओं से रहित हो जाता है । 'णपणस्थ एगेंणं परप्पओ
પ્રતિપાદન કરે છે? આ પ્રશ્નનુ' તાત્પર્ય એ છે કે-જ્યારે આત્મા શૈલશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરી લે છે ત્યારે તે મેરૂ પર્વતની માફક કપનાદિ ક્રિયા વગરના થઈ જાય છે. જેથી ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને આ પ્રશ્ન કરીને તે વાત જાણુવાની ઈચ્છા પ્રગટ કરતાં કહે છે કે તેવા તે' જીવ આ અવસ્થામાં પણ 'પનાદિ ક્રિયાવાળા જી' થાય છે ? તે તે ભાવરૂપથી પરિણમિત થાય છે ? શૈલેશ શબ્દના અર્થપૂતાના રાજા સુમેરૂ એ પ્રમાણે છે તે સુમેરૂ જેવી અવસ્થાનું નામ શૈલેશી અવસ્થા છે . આ અવસ્થા જીવને (મેરૂ જેવી અવસ્થા) ચોદમાં ગુણસ્થાનમાં પ્રાપ્ત થાય છે. તે શુ આ અવસ્થા પ્રાપ્ત થવા છતાં પશુ ક પનાદિ ક્રિયાએ થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે"जो इट्टे समट्टे” डे गौतम मा अर्थ मरोर नथी. अर्थात् लवने न्यारे આ અવસ્થા પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ત્યારે તે કપાિિક્રયાએથી છૂટી જાય છે.