Page Text
________________
प्रमैन्द्रिका टीका श० १६ उ० ८ सु० १ लोकस्वरूपनिरूपणम्
२७१
अथवा एकेन्द्रियदेशाश्च द्वीन्द्रियस्य च देशः एवं यथा दशमशतके आग्नेयी दिशा तथैव केवलं देशेषु अनिन्द्रियाणाम् आदिम भङ्ग विरहितः ये चारूपिणोSatवास्ते पडूविधा अद्धासमयो न भवति शेषं पूर्वोक्तमेव सर्वमित्यादिकं सर्व पूर्वचरमान्तवदेव लोकस्य दक्षिणचरमान्तेऽपि वक्तव्यमिति । एवं पच्चत्थि मिल्ले वि उत्तरिल्ले वि' एवं पाश्चात्येऽपि औत्तरेऽपि यथैव लोकस्य दक्षिणचरमान्ते जीवस्याभावो दर्शितः जीवाजीवप्रदेशादीनां सत्ता प्रदर्शिता तथैव सर्वम्
देश हैं वे नियम से एकेन्द्रिय देश हैं । अथवा एकेन्द्रिय के देश हैं और कदाचित होने से हीन्द्रिय का एकदेश है । इस प्रकार से दशवें शतक के प्रथम उद्देशे में जैसा कथन आग्नेयीदिशा के सम्बन्ध में कहा गया है वैसा ही कथन यहां पर भी कर लेना चाहिये । केवल देशों के सम्बन्ध कथन में अनिन्द्रियों को आदिमभंग से रहित कहना चाहिये । इसका कारण पूर्वचरमान्त के प्रकरण में प्रदर्शित कर दिया गया । तात्पर्य कहने का यह है कि दक्षिण चरमान्त के प्रकरण में पूर्व चरमान्त का पूर्वोक्त सब प्रकरण लगा लेना चाहिये । 'एवं पच्चत्थिमिल्ले वि उत्तरिल्ले वि' इसी प्रकार का कथन लोक के पाश्चात्यचरमान्त में और उत्तर दिशा सम्बधिचरमान्त में कर लेना चाहिये । दक्षिण सम्बन्धिचरमान्त में जिस प्रकार से जीव का अभाव कहा गया है । तथा जीवप्रदेशों और जीवदेशों का सद्भाव कहा गया है । तथा ६ अजीव द्रव्य कहे गये हैं- उसी प्रकार से वही सब कथन यहां पर भी जानना चाहिये ।
નિયમથી એકેન્દ્રિયના દેશ છે અથવા એકેન્દ્રિયને દેશ છે. અને કોઈક વાર કદાચિત્ હાવાથી દ્વીન્દ્રિયના એકદેશ છે. આ રીતે દશમા શતકના પહેલા ઉદ્દેશામાં જેવુ* કથન આગ્નેય દિશાના સંબંધમાં કહેવામાં આવ્યુ છે. તેવું જ થન અહિયાં પણ સમજવું. ફક્ત દેશેાના સંખ ́ધ કથનમાં અનીન્દ્રિયાને પહેલા ભગ વગરના સમજવા તેનું. કારણ પૂર્વ ચરમાન્તના પ્રકરણમાં કહેવામાં આવ્યુ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે દક્ષિણુ ચરમાન્તના પ્રકરણમાં पूर्व थरमान्तनु पूर्वेति स उथन समन्वानु' हे "एवं पञ्च्चत्थिमिल्ले वि, उत्तरील्ले वि” भेट रीतनु उथन साउना पश्चिम अरमान्तमां ने उत्तरप्रदेश સંબધી ચરમાન્તમાં સમજી લેવું દક્ષિણ સ’બધી ચરમાન્તમાં જે રીતે જીવના અભાવ કહ્યો છે તથા જીવ દેશ અને જીવ પ્રદેશના સદ્ભાવ કહ્યો છે. તેમજ છ પ્રકારના અજીવ દ્રબ્યા કહ્યા છે. તેજ પ્રકારનુ' તે સઘળુ' કથન અહિ પણ સમજી લેવું.
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |