Page Text
________________
२६६
भगवतीस कायादि देशाः स्कन्धदेशाचापि लोकान्ते संभवन्ति एवमेव अनीव प्रदेशा अपि पूर्वदिशायाश्चरमान्ते भवन्तीति अथ जीवादिदेशेषु विशेषमाह-'जे जीवदेसा' इत्यादि । 'जे जीव देसा ते नियमा एगिदियदेसाय' ये जीव देशास्ते नियमात् एकेन्द्रियदेशाच ये ते पृथिव्याधे केन्द्रियजीवानां देशास्तेषां पृथिव्याये. केन्द्रियजीवदेशानां लोकान्तेऽवश्यं सत्चादित्येको विकल्पः। 'अहवा' अथवाअथवेति पदं प्रकारान्तरमदर्शन परकम् 'एगिदियदेसाय पेइंदियन्स य देसे' एकेन्द्रियदेशाश्च द्वीन्द्रियस्य च देश: लोकस्य पूर्वचरमान्ते एकेन्द्रियाणां जीवानां देशाः सन्ति द्वीन्द्रियस्य च देशोऽपि विधत्ते इति द्वितीयो विकल्पः । स्तिकाय आदिकों के देश एवं स्कन्ध गृहीत हुए हैं। ये सब लोकान्त में संभवित होते हैं । इली प्रकार से अजीव प्रदेश भी पूर्वदिशा के चरमान्त में संभवित होते हैं। अब सूत्रकार जीवदेशों में जो यहां विशेषता है, उसे प्रकट करने के लिये कहते हैं कि-'जे जीवदेसा ते नियमा एगिदियदेसाय' 'लोक के पौरस्त्य (पूर्वदिशा के) चरमान्त में जो जीव देशों का सद्भाव कहा गया है वे पृथिव्यादिक एकेन्द्रिय जीवों के देश हैं क्योंकि वहां पर पृथिव्यादिक एकेन्द्रिय का सत्यसद्भाव-अवश्य कहा गया है। ऐसा यह प्रथम विकल्प भंग है'अहवा एगिदियदेसा य बेइंदियस्त थ देखें' अथवा वे एकेन्द्रिय जीवों के अनेक देश हैं, और बेइन्द्रिय जीव का एकदेश है क्योंकि लोक के अन्त पूर्व चरमान्त में एकेन्द्रिय जीवों के अनेक देशों का सद्भाव कहा સ્તિકાય અધમસ્તિકાય આદિના દેશ અને સ્કન્ધ દેશનું ગ્રહણ થયું છે. એ બધા લોકાન્તમાં સંભવિત હોય છે. એ જ રીતે અજીવ પ્રદેશપણે પૂર્વ દિશાના ચરમાન્ડમાં એટલે કે અંત ભાગમાં સંભવિત હોય છે.
- હવે સૂત્રકાર જીવદેશોમાં જે અહીં વિશેષતા છે તે પ્રગટ કરવા માટે નીચે પ્રમાણે સૂત્ર કહે છે–
“जे जीवदेसा ते नियमा एगिदियदेसा य" साना पूशाना २२मान्त ભાગમાં જીવદેશને જે સદ્દભાવ કહેવામાં આવ્યો છે તે પૃથિવી આદિ એકેન્દ્રિય જીવના દેશ છે. કેમકે ત્યાં પૃથિવી આદિ એકેન્દ્રિય ના દેશને સદ્દભાવ નકકી જ કહેલ છે. આ પ્રમાણેનો આ પ્રથમ વિકલપ (ભંગ) છે. "महवा एगिदियदेसाय वेइंदियरस य देसे" अथवा मेन्द्रिय वन भने દેશ છે અને બેઈન્દ્રિય જીને એકદેશ હોવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. કેમકે લેકના અન્ત પૂર્વઅરમાન્ડમાં એકેન્દ્રિયોના અનેક દેશનો સદ્દભાવ કહ્યો
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |