Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका शं० १६ उ० २ सू०४ कर्मस्वरूपनिरूपणम् स्तस्य वधाय भाति, मरणस्वरूपः अन्वो विनाशो यस्मात् स मरणांत: मुद्रादिघातः 'से' तस्य जीवस्य 'वहाए' वधाय मरणाय भवति, तत्रातङ्कसंकल्पमरणान्तेषु च 'तहातहाणं ते पोग्गला परिणमंति' तथा तथा खलु ते पुद्गलाः परिणमन्ति, तथा तथा तेन तेन वधादिजनकत्वेन पुद्गलाः परिणमन्ति, येन तस्य कर्मकर्तुर्जीवस्यातङ्कादिना वधो भवति, एवं च वधस्य जीवानामेव दर्शनाद् वधकारणस्वरूपा असातवेधपुद्गलाजीवकृता अतश्वेताकृतान्येव कर्माणि नत्वचेत:कृतानीति निश्चीयते इत्यत आह-'नत्थि अचेयकडा कम्मा समणाउसो' न सन्ति ही कष्ट पहुंचाते हैं-जीव भयभीत होकर अपनी गृहीत पर्याय को भी छोड देता है । 'मरणंते से बहाए हाई' अकाल मृत्यु के कारण भी इस जीव को इन्ही अपने द्वारा किये गये कर्मों के प्रभाव से मिलते हैं-मरणरूप अन्त अपना जिससे होता है ऐसा वह मरणान्त-मुद्रादिधात है। इस से जीव का व्यवहार में विनाश होता देखा जाता है इस कथन का तात्पर्य ऐसा है कि आतङ्क संकल्प एवं मरणान्त में 'तहा तहा णं ते पोग्गला परिणमंति' बोदि जनकरूप से जीवद्वारा कृत वे कर्म पुदूगल ही परिणमते हैं कि जिससे उस कर्म करनेवाले जीव को आतङ्गादि द्वारा वध हो जाता है यह बधरूप फल जीवों में ही देखा जाता है इसलिये प्राणातिपातरूप पुदल जीव कृत हैं इसलिये चेतः कृत होने से वे किसी प्रकार अचेतन नहीं है ऐसा निश्चय होता है। इसी बात को 'नथि अचेतकडा कम्मा लमणाउलो इस सूत्र द्वारा યમાં જીવમાં અનેક પ્રકારના સંકલ્પ વિભાવને નિમિત્ત થઈને કમ પુલ પિતાને કરવાવાળા જીવને જ દુખ પહોંચાડે છે. જીવ ભયભીત થઈને પિતે असर ४२८ पर्यायने पर छोडी हे छ. "मरणांते से वहाए होइ" मास મૃત્યુનું કારણ પણ જીવને તેજ પોતે કરેલા કર્મોના પ્રભાવથી મળે છે. મરણ રૂપ પિતાને અન્ન જેનાથી થાય છે. તે તે મરણત એટલે કે શુક્ર તેમ-તલવાર વિગેરેને પ્રહાર છે તેનાથી વ્યવહારમાં જીવ વિનાશ થત લેવામાં આવે છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે સઘઘાત વિગેરે આગ सपने भरान्तमा "तहा तहाणं ते पोग्गला परिणमंति" वाहिना २ રૂપથી જીવ દ્વારા કરેલ તે કર્મ પુલ જ પરિણમે છે. કે જેનાથી તે કર્મ કરનાર જીવને આતંક–સઘોઘાત વિગેરેથી વધ-નાશ થઈ જાય છે આ વધરૂપ ફળ છમાં જ જોવામાં આવે છે જેથી પ્રાણાતિપાત રૂપ પુતલં જીવકૃત છે. તેથી આત્મકૃત હોવાથી તે કઈ પણ પ્રકારે અચેતનકૃત નથી એ निश्चय थाय छे. सर पातन .“नथि अचेयकडा कम्मा समणासो" मा सूत्र
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |