Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१३ उ० १ सू०५ शर्कराप्रभादिपु निरयावासादिनि. ४९९ भावः । किन्तु प्रज्ञताः विद्यमानताऽऽलापकाः एषु पञ्चसु अनुत्तरेषु महानिरयेषु तथैव-पूर्ववदेव सन्ति, तथा चैते पञ्चतु नरकावासेषु कियन्तः आभिनिवोधिकज्ञानिना, श्रुवज्ञानिनः, अवधिज्ञानिनश्च प्रज्ञप्ताः ? इत्यत्र उत्पादोद्वर्तनसत्ताख्येषु त्रिपु गमकेषु मध्ये तृतीयगमके सत्ताविषयकालापके, तथैव-रत्नप्रभादि पृथिवीविवात्रापि सन्ति, अत्रोत्पन्नानां सम्यग्दर्शनलाभे आभिनिवोधिकादि ज्ञानत्रय सद्भावात् । 'एवं असंखेज्जवित्थडेसु वि, नवरं असंखेज्जा भाणियव्या' एवंपूर्वोक्तरीत्या, असंख्येयविस्तृतेषु अपि चतुर्पु निरयावासेपु असंख्येया नैरयिका ज्ञानों में वे उत्पन्न नहीं होते और उद्वर्तना नहीं करते कहे गये हैं। किन्तु विद्यमानता संबंधी जो आलोपक है वह इन पांच अनुत्तर महानिरयों में पूर्वकी तरह ही है । तथा च 'इस पांच महानरकावासों में कितने आभिनियोधिकज्ञानी हैं ? कितने अनज्ञानी हैं, कितने अवधिज्ञानी हैं तो इस प्रश्न के उत्तर में ऐसा जानना चाहिये कि उत्पाद, उतना और सत्ता विषयक तीन आलापकों में से जो सत्ता. विषयक तृतीय आलापक है उसमें रत्नप्रभादिपृथिवियों में जैसे ये कहे गये हैं वैसे जानना चाहिये क्योंकि यहां जो नारक उत्पन्न होते हैं, उनको सम्पदर्शन का लाभ होता है-अतः उसके लाभ होने पर आभिनियोधिक आदि तीन ज्ञान का सद्भाव कहा गया है। 'एवं असंखेज्जवित्थडेसु वि, नवरं असंखेज्जा भाणियन्या'. इसी प्रकार पूर्वोत्तरीति के अनुसार असंख्यात योजन विस्तार वाले चार निर. यावासों में असंख्यात नैरयिक उत्पन्न होते हैं। इसी अभिप्राय છે. પરંતુ વિદ્યમાનતા વિષયક જે આલાપકે છે, તે આ પાંચ અનુત્તર મહાનિરયાવાસે (મહાનરકાવાસમાં) પંકખભાના જેવો જ છે. જેમ કે
-पाय महानवासमा मालिनमाधि ज्ञानी छ ? કેટલા શ્રુતજ્ઞાની છે? કેટલા અવધિજ્ઞાની છે?
ઉત્તર-ઉત્પાદ ઉદ્વર્તન અને વિદ્યમાનતા વિષેના ત્રણ આલાપમાને જે વિદ્યમાનતા વિષયક ત્રીજે આલાપક છે તેમાં રત્નપ્રભા આદિ પૃથ્વીઓમાં જેવું કથન પહેલા ત્રણ જ્ઞાનેની વિદ્યમાનતાના વિષયમાં કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ કથન અધસપ્તમીમાં પણ કરવું જોઈએ, કારણ કે અહીં જે નારકે ઉત્પન્ન થાય છે, તેમને સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે, તેથી તેની પ્રાપ્તિ થવાની શક્યતાને કારણે ત્યાં આભિનિધિક આદિ ત્રણે જ્ઞાનનો સદુભાવ हो छे. "एवं असंखेज्जवित्थडेसु वि, नवरं असंखेज्जा भाणियव्या" मेरा प्रमाणे અસંખ્યાત એજનના વિસ્તારવાળા બાકીના ચાર મહાનારકાવાસમાં અસંખ્યાત નારકે ઉત્પન્ન થાય છે, ઈત્યાદિ કથન સમજવું જોઈએ અહીં “સંખ્યાત”ને
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |