Page Text
________________
४०६
.... भगवतीसूत्र आटे अवत्तव्यं आयाइय नो आयाइय' हे गौतम । आत्मनः स्वस्य सौधर्मकल्पस्य वर्णादिपर्यायैः आदि टे-आदेशे सति ते य॑पदिष्टः सन् सौधर्मः कल्पः आत्मा भवति-स्वपर्यायापेक्षया सपो भवतीत्यर्थी, परस्य-ईशानादिकल्पान्तरस्य पर्यायः आदिष्टे-आदेशे सति तैयपदिष्टः सन् नोआत्मा-अनात्मा भवति, परपर्याया पेक्षया असदुपो भातीयः, तदुभास्य पर्यायः आदिष्टे-आदेशे सति वदुभयस्स आइडे नो अवत्तव्वं आपाइय नो आयाइय' हे गौतम ! सौधर्मकल्पसंबंधी वर्णादिपर्यायों से व्यपदिष्ट होने पर कथंचित्र आत्मासदरूप है, कथंचित-ईशानादि कल्पान्तर की अपेक्षा से वह नो आत्माअसदुरूप है, अर्थात् परपर्यायों की अपेक्षा से वह अनात्मरूप है, तथा तदुभयपर्यायों से आदिष्ट होने पर वह अवक्तव्य भी है६, तृतीयभंग में जो वह कचित् अवक्तव्य कहा गया है-उसका कारण यह है कि वह आस्मा है इस रूप से वक्तुं शक्य नहीं हो सकता हैं क्योंकि वह उस समय परपर्याय की अपेक्षा नोआत्मा भी है, और वह नोआत्मा है ऐसा भी उस समय नहीं कहा जा सकता है, क्योंकि वह स्वपर्यायां की अपेक्षा से सदरूप भी है ! अत: इन शब्दों द्वारा वह युगपत् अवाच्य होने के कारण कथंचित् अवक्तव्य कहा गया है। इसी प्रकार से ईशान. सनत्कुमार, माहेन्द्र, ब्रह्म, लान्तक, महाशुक्र, सहस्रार, आनत, प्राणत; आरण, अच्युत, ये कल्प भी कथंचित् सदुरूप है, कथंचित् नोआत्मा
आइडे नो आया, - तदुभयस्स आइठे अवत्तव्यं आयाइय नो आयाइंय" "ગૌતમ ! સૌધર્મકલ્પ પિતાની સૌધર્મકલ્પસંબંધી વદિ પયયેની અપે ક્ષાએ થપદિષ્ટ (કથિત થાય ત્યારે આત્મા–સરૂપ છે, ઈશાનાદિ કલ્પાન્તરની અપેક્ષાએ વ્યાદિષ્ટ થાય ત્યારે ને આત્મા–અસદુરૂપ છે. એટલે કે પર પર્યાની અપેક્ષાએ તે અનામરૂપ છે. તથા તદુભય (સ્ત્ર અને પર) પર્યાની અપેક્ષાએ આદિષ્ટ (કશ્ચિત) થાય ત્યારે તે અવક્તવ્ય પણ છે. તેનું કારણ એ છે કે તે આત્મા છે એવું કહી શકાય નહીં, કારણ કે તે સમયે પર પર્યાયની અપેક્ષાએ તે આત્મારૂપ પણ છે. તે ને ત્મા છે, એવું પણ તે સમયે કહી શકાય નહીં, કારણ કે તે સ્વપર્યાયની અપેક્ષાએ સરૂપ પણ છે તેથી આત્મા અને અનાત્મા શબ્દો વડે એક સાથે અવાય હેવાને કારણે તેને કથચિત્ અવક્તવ્ય પણ કહ્યું છે. એ જ પ્રમાણે ઈશાન, समा२, भाडे, ब्रह्म, - El-1, महाशु, सनार, भारय, मानत, પ્રાકૃત અને અદ્યુત ક પણે કર્થચિત સ૬૩૫ છે, કુચિત અસરૂપ છે.
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |