Page Text
________________
प्र मेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० १० सू० १ आत्मस्वरूपनिरूपणम् - ३६९ . भवति तस्य ज्ञानात्मत्वं स्यादस्ति, स्यान्नास्ति, यतः सकपायस्य सम्यग्दृष्टे ज्ञाना: स्मत्वमस्ति, मिथ्यादृष्टेस्तु कपायिणो ज्ञानात्मत्वं नास्ति, इत्येवं भजना भवति, तथा यस्य ज्ञानात्मत्वमस्ति तस्य कपायात्मत्वं स्यादस्ति स्यानास्ति, ज्ञानिनां सकपायत्वात् , अकपायत्वाच्च, इत्येवं भजना, 'जहा कसायाया य उवभोगाया य . वहा कसायाया य दंसणायाय', यथा कपायात्मा च उपयोगात्मा च परस्परं प्रतिपादितस्तथा कपायात्मा च दर्शनात्माच प्रतिपत्तव्यः, तथा च यस्य कपायात्मत्वं भवति तस्य दर्शनात्मत्वं नियमादस्ति दर्शनरहितस्य घटपटादेः कपायात्मत्वामावत्, का तात्पर्य ऐसा है-कि “यत्र २ कपायात्मत्व भवति तत्र तत्र ज्ञानात्मत्वं भवति" जिसमें कषायात्मता है वहां पर ज्ञानात्मता है-ऐसा नहीं बन सकता है, किन्तु वहां ज्ञानात्मता की भजना हो सकती है क्योंकि सकषाय मिथ्याष्टियों में ज्ञानात्मता नहीं होती है और सकषाय सभ्यग्द्रष्टि में ज्ञानात्मता होती है। इसलिये सकषायत्व के साथ ज्ञानात्मता की भजना कही गई है। इसी प्रकार से जिस आत्मा में ज्ञानात्मता होती है उस आत्मा में सकषायता होती है -ऐसा भी नियम नहीं बन सकता है क्योंकि ज्ञानी जो होते हैं वे सकषायी भी होते हैं और अकषायी भी होते हैं। 'जहा कसायाया य उवओगायाया य तहा कसायायाय दंसणायाया य' जिस प्रकार से कषायात्मा और उपयोगात्मा का परस्पर के सम्बन्ध में कहा गया है, उसी प्रकार से कषायात्मा और दर्शनात्मा के सम्बन्ध में भी कहना चाहिये । जैसे जिस जीव में कषायात्मता होती है उसमें दर्शनात्मता
જ્યાં કષાયાત્મતાને સદુભાવ હોય છે, ત્યાં જ્ઞાનાત્મતાને સદ્ભાવ હોય છે પણ ખરે અને નથી પણ તે, કારણ કે સકષાય મિથ્યાષ્ટિ જીમાં જ્ઞાનાત્મતાને સદ્ભાવ હેતે નથી અને સકષાય સમ્યગ્દષ્ટિ જીવમાં જ્ઞાનામતાને સદ્દભાવ હોય છે. એ જ પ્રમાણે જે આત્મામાં જ્ઞાનાત્મતા હોય છે, તે આત્મામાં કષાયાત્મતાને સદભાવ જ હોય, એ નિયમ નથી, કારણ કે જેઓ જ્ઞાની હોય છે તેઓ કષાયયુક્ત પણ હોય છે અને કયાય રહિત પણ હોય છે, તેથી જે જીવમાં જ્ઞાનાત્મતા હોય, તે જીવમાં કષાયાત્મતા હોય पर भरी मन न ५५ डाय. “जहा कसायाया य उवओगाया, तहा कसा. याया य दसणायाया य"२ रन षायात्मता मन उपयोगात्मताना પરસ્પરને સંબંધ કહ્યો છે, એજ પ્રકારને કષાયાત્મતા અને દર્શનાત્મતાને પણ પરસ્પરને સંબંધ કહેવો જોઈએ જેમ કે જે જીવમાં કપાયાત્મતા હોય
भ०४७
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |