Page Text
________________
भगवतीस्त्र विशेषितो गौणीकृतदर्शनादिरात्मा ज्ञानात्मा सम्यग्दृष्टीनाम् , एवंरीत्या दर्शनास्मादयोऽप्यवसेयाः विशेषस्तु दर्शनारमा सर्वजीवानाम् , चारित्रात्मा विरतानाम् , वीर्यम्-उत्थानादि तत्स्वरूपात्मा वीर्यात्मा सर्वसंसारिणाम् , तथाचोक्तम्
"जीवानां द्रव्यात्मा ज्ञेयः, सकषायिणां कपायात्मा। योगः सयोगिनां पुनरुपयोगः सर्वजीवानाम् ॥१॥ ज्ञानं सम्यग्दृष्टेर्दर्शनमथ भवति सर्वजीवानाम् ।
चारित्रं विरतानां तु सर्वसंसारिणां वीर्यम् ॥२।इति।। तदेवम् आत्मानमष्टधा प्ररूप्य यस्यात्मभेदस्य यदन्यदात्मभेदान्तरं युज्यते, न युज्यते च तस्य तत्मरूपयितुमाह-'जस्स णं भंते ! दवियाया तस्स कसायाया, जस्स दिये गये हों, और ज्ञानगुण मुख्य कर दिया गया हो-ऐसी स्थिति से सम्पन्न जो आत्मा है वह ज्ञानात्मा है ऐसा आत्मा सम्यग्दृष्टि जीवों को होता है। इसी प्रकार से दर्शनारमा आदि भी जानना चाहिये यह दर्शनात्मा सब जीवों में होता है । चरित्रात्मा विरतिसंपन्न जीवों का होता है उत्थानादि स्वरूप वाला जो आत्मा होता है वह वीर्यात्मा है। यह वीर्यात्मा समस्त संसारी जीवों को होता है।सोही कहा है 'जीवानां' इत्यादि, 'ज्ञानं सम्यग्द्रष्टेः' इत्यादि । इस प्रकार से आत्मा की अष्टविधता की प्ररूपणा करके अब सूत्रकार यह प्ररूपणा करते हैं कि किस आत्मभेद की किस आत्मभेद के साथ समन्यासि बनती है और किस की किसके साथ विषम व्याप्ति बनती है-इसी बात को गौतम ने प्रभु से इस प्रकार पूछा है-'जस्स णं भंते ! दवियाया-तस्स कसायाया, હોય, અને જ્ઞાનગુણનું પ્રાધાન્ય હાય, એવી સ્થિતિથી સંપન્ન જે આત્મા હોય છે, તેને જ્ઞાનાત્મા કહે છે સમ્યગ્દષ્ટિ માં જ્ઞાનાત્માને સદ્ભાવ હોય છે. એ જ પ્રમાણે દર્શનાત્માનું સ્વરૂપ પણ સમજવું સઘળા જીવમાં આ દર્શનાત્માને સદ્ભાવ હોય છે એજ પ્રમાણે ચારિત્રાત્માનું સ્વરૂપ પણ સમજવું વિરતિવાળા જેમાં ચારિત્રાત્માને સદ્ભાવ હોય છે ઉથાન આદિ સ્વરૂપવાળે જે આત્મા હોય છે, તેને વીર્વાત્મા કહે છે સમસ્ત સંસારી
वाम मा वीर्यामाना सदमा डाय छे से वात “जीवानां" त्यादि तथा "ज्ञानं सम्यग्दृष्टेः" त्या सूत्रा द्वारा ट ४२वामा भावी छ. मा પ્રકારે આત્માના આઠ પ્રકારની પ્રરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર એ વાતની પ્રરૂપણા કરે છે કે કયા આત્મભેદની ક્યા આત્મભેદની સાથે સમવ્યામિ સંભવી શકે છે, અને કયા આત્મભેદની કયા આત્મભેદની સાથે વિષમ વ્યાપ્તિ સંભવે છે–
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |