Bhagwati Sutra Part 10

SR No.: 009320
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1967
Total Pages: 743
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bhagwati
File Size: 47 MB

Page 194

૭૨
भगवतीसूत्रे
एष खलु प्राणातिपात विरमणादि मिध्यादर्शनशल्य विवेकान्ताष्टादशपापत्यागः, कतिवर्णः यावत् कतिगन्धः, कतिरसः, कतिस्पर्शः मज्ञप्तः ? भगवानाह - 'गोयमा ! अन्ने, अगं, अरसे, फासे पण्णत्ते' हे गौतम । प्राणातिपात विरमणादिः, अवर्णः - वर्णरहितः, अगन्धः - गन्धवर्जितः, अरसः - रसरहितः, अस्पर्शः - स्पर्शवर्जितः प्रज्ञप्तः, प्राणातिपातविरमणादीनां जीवोपयोगस्वरूपतया जीवोपयोगस्य चा पूर्वत्वात्-माणातिपात विरणादीनामपि अमूर्तत्वेन वर्णादिरहितत्वात् इतिभावः । लेकर मिश्रादर्शनशल्य त्याग तक जो अठारह प्रकार के पापका विरमण-त्याग है वह कितने वर्णोंवाला है? कितने गंधवाला है? कितने रसोंवाला है? और किनने स्पर्शो वाला है ? पूछने का तात्पर्य संक्षेप से ऐसा है कि १८ पापस्थानों का त्याग-रूप जो आत्मा का परिणाम हैवह कितने वर्णादिकोंवाला है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोपमा ' हे गौतम! 'अबन्ने, अगंधे, अरसे, अकासे पण्णत्ते' प्राणातिपातविरमण आदि जो हैं सो न वर्णवाले हैं, न गंधवाले हैं, न रखवाले हैं, और न स्पर्शवाले हैं - कहने का तात्पर्य ऐसा है कि प्राणातिपातविरमण आदि आत्मा के उपयोग होते हैं और उपयोग आत्मा का लक्षण हैअतः वह अमूर्त कहा गया है इसलिये जब प्राणातिपातविरमण आदि आत्मा के उपयोग स्वभाव रूप हैं तब ये भी अमूर्त ही हैं - और अमूर्त होने के कारण इनमें वर्ण, गंध, रस और स्पर्श ये पौगलिक गुण नहीं हैं। દર્શનશવિરમણુ પર્યન્તના ૧૮ પ્રકારના પાપના વિરમણુ (ત્યાગ) રૂપ જે ભાવે છે, તે કેટલાં વર્ણવાળાં, કેટલા ગધાવાળાં, કેટલા રસેાવાળાં અને ફૈટલા સ્પર્શાવાળાં હાય છે ?
T
આ પ્રશ્નના ભાવાર્થ એ છે કે ૧૮ પાપસ્થાનાના ત્યાગ રૂપ જે આત્માનું परिणाम छे, ते सां वर्णाहि अवाणु छे ?
भडावीर प्रलुना उत्तर- " गोयमा । " हे गौतम! "अवण्णे, अगंधे, अरसे, अफासे पण्णत्ते ” प्राथातिपातविरभणु भाहि आत्मपरिलाभ वर्षाauni પણ નથી, ગધવાળાં પણ નથી, રસવાળાં પશુ નથી અને સ્પવાળાં પણ નથી. આ પ્રકારના કથનનુ કારણ એ છે કે પ્રાણાતિપાતવિરમણુ આદિ પરિ ામા આત્માના ઉપયોગ રૂપ જ હાય છે, અને ઉપયાગ આત્માનું લક્ષશ્ છે, તેથી તેને અમૃત માનવામાં આવે છે. તેથી પ્રાણાતિપાતવિરમણુ આદિને આત્માના ઉપયેાગસ્વભાવ રૂપ માનવાને કારણે, આ અઢારે પાપસ્થાનાના ત્યાગ રૂપ પિરણામાને અમૃત જ માનવામાં આવે છે. અમૂત હાવાને કારણે તેએ વણુ, ગ ંધ, રસ અને સ્પર્શી રૂપ પૌદ્ગલિક ગુણેાવાળાં હતાં નથી.