Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ०५ सू० १ कर्मपुलस्वरूपनिरूपणम्
१६५
चित्तम् ॥ इति । आशंसनम् - मम पुत्रस्य शिष्यस्य वा इदमिदं भूयादित्यादिरूपा आशंसा, स्वार्थे त भशंसनता, प्रार्थनम् परं प्रति इष्टार्थस्य याश्वामार्गणम् लालपनवा - प्रार्थनमेव, भृशं कपनम् - लालपनम् - स्वार्थे तलू लालपना, कामाशाइष्टशब्दरूप प्राप्तिवान्छा, भोगाशा - इष्टगन्धरसस्पर्शमाप्तिपच्छा, जीविताशाजीवितव्यवाच्छा, मरणाशा - कस्याश्चिदवस्थायां मरणवाच्छा, नन्दिरागः- नन्दौसमुद्धौ सत्यां रागः - हर्षः नन्दिरागः । एष खलु लोभादिपरिणत पुलः कतिगन्धः, कतिरसः, कतिस्पर्शः प्रज्ञप्तः ? भगवान् आह-' जहेब कोहे' हे गौतम ! लोभादिपरिणतकर्मपुद्गलः यथैव क्रोधः पञ्चवर्णादितया प्रतिपातिस्तथैव अभ्मपि पञ्चवर्णः, द्विगन्धः, पञ्चरसः, चतुःस्पर्शः प्रतिपत्तव्यः, गौतमः पृच्छति अहभंते! चंचल चित्त का नाम चिप्स है । मेरेलिये पुत्र के लिये अथवा शिष्य के लिये यह यह हृष्ट वस्तु मिल जावे इस प्रकार से इष्ट अर्थ की इच्छा का होना इसका नाम आशंसना है । दूसरों से इष्ट पदार्थ के प्राप्त होने की याचना करना इसका नाम प्रार्थना है इष्ट वस्तु की प्राप्ति के लिये दूसरे से बारंबार आग्रहपूर्वक प्रार्थना करना हमका नाम लालपनता है। इष्टरूप और इष्ट शब्द को प्राप्त करनेकी चाहना रखना इसका नाम कामाशा है । इष्टरस, इष्टगंध और इष्टस्पर्श को प्राप्त करनेकी चाहना रखना इसका नाम भोगाशा है। अधिकजीने की इच्छा रखना इसका. नाम जीविताशा है। किसी भी अवस्था में मरने की चाहना करना। इसका नाम मरणाशा है । नन्दि शब्द का अर्थ समृद्धि है नन्दि के होने पर जो हर्ष होता है, यह मन्दिराग है इन लोभ के १६ रूप में परिणत પુત્રને, મારા શિષ્યાદિને અમુક ઈષ્ટ વસ્તુની પ્રાપ્તિ થઈ જાય, આ પ્રકારે દ્ધિ પદાર્થને પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છાનું નામ આશસના છે ખીજાની પાસેથી ઈષ્ટ પદાર્થો મેળવવાની યાચના કરવી તેનું નામ પ્રાર્થના છે. કાઈ પણ ઈષ્ટ વસ્તુની અન્યની પાસેથી પ્રાપ્તિ કરવા માટે વારવાર આગ્રહપૂર્વક પ્રાથના કરવી તેનું નામ લાલપનતા' છે. ઈષ્ટ રૂપ અને ઈષ્ટ શબ્દને પ્રાપ્ત કરવાની ચાહનાનું નામ કામાશા છે, ઈષ્ટ રસ, ગંધ અને સ્પર્શને પ્રાપ્ત કરવાની ચાહના કરવી તેનુ નામ ભેગાથા છે. અધિક જીવવાની સ્માશા રાખવી તેનુ નામ મરણુાશા છે. નન્તિ એટલે સમૃદ્ધિ સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થવાથી જે હ થાય છે તેનુ નામ નન્દિરાગ છે ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના જવાબ આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે કે હે ગૌતમ ! લેાલના ઉપયુક્ત ૧૯ રૂપે પરિણુમિત
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |