Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ उ० १ एकादशशतकस्योद्देशार्थगाथा २१५ उत्पलकन्दस्तद् विषयं प्रतिपादयितुं द्वितीयाद्देशकः २, पलाश:- किंशुका 'हाक' इति प्रसिद्धः तद् विद्विषये तृतीयोदेशकः ३, कुम्भी-चनस्पति विशेषस्तद् विषये चतुर्थोद्देशकः ४, मालिक:-कमलनालविशेषस्तदू विषये पञ्चमो देशका ५, पमम्-कमलविशेष तद् रिपये षष्ठोद्देशकः ६, कर्णिका-कमलमध्यभागस्यकिञ्जल्फः केशरपदवाच्यः तद्विषये सप्तमेाद्देशकः ७ नलिनम्-कमलविशेषएव तद् विषये अष्टमाद्देशकः ९, अत्रोत्पलपद्मनलिनानां कोशरीत्या समानार्थकत्वेऽपि रुढिवशात् अवान्तरविशेषोऽवगन्तव्यः। शिवः-शिवराजर्षि वक्तव्यताओं नवमोद्देशकः ९, लेोकः-लोकविषयवक्तव्यताओं दशमोद्देशकः १० उद्देशक है। उत्पल कन्द का नाम शालूक है. इस विषय में द्वितीय उरे'शक है । ढाक वृक्षका नाम पलाश है. इस सम्बन्ध में तृतीय उद्देशक है. वनस्पति विशेष का नाम कुभी है. इस सम्बन्ध में चतुर्थ उद्देशक है. कमल नाल विशेष का नाम मालिक है. इस सम्बन्ध में पंचम उद्दे. शक है. कमल विशेष का नाम पद्म है. इस सम्बन्ध में छठा उद्देशक है. कमल के मध्यभाग में स्थित केशर रूप किञ्जल्क, नाम कर्णिका है. इस सम्बन्ध में ७ वा उद्देशक है. कमल विशेष का नाम नलिन है. इस सम्बन्ध में आठवां उद्देशक है. यद्यपि कोष के अनुसार उत्पल, न और नलिन येसप पर्यायवाची-एकार्थक नाम वाले शब्द हैं-परन्तु रूढ़िवशात् इनके अर्थ में अवान्तर विशेषता है ऐसा जानना चाहिये, शिवराजर्षि के संबंध में ९वां उद्देशक है. लोकविषयक वक्तव्यार्थ के विषय में १० वां કરવામાં આવી છે. ઉત્પન્ન કન્દને શાક કહે છે. બીજા ઉદ્દેશામાં તે શાકની પ્રરૂપણ કરી છે. પલાશ એટલે ખાખરાનું વૃક્ષ તે પલાશની ત્રીજા ઉદેશમાં પ્રરૂપણ કરી છે. ચેથા ઉદ્દેશામાં કુભી નામની વનસ્પતિ વિશેષની, અને પાંચમાં ઉદ્દેશામાં કમલનાલ વિશેષ રૂપે નાલિકાનું પ્રતિપાદન કરાયું છે કર્મલ વિશેષને પદ્મ કહે છે. તે પદ્મ વિષે છઠ્ઠો ઉદ્દેશક છે. કમલના મધ્ય ભાગમાં જે કેશર રૂપ તંતુઓ હોય છે. તેને કર્ણિકા કહે છે. સાતમા ઉદ્દેશામાં તે કર્ણિકાની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી છે. કમલવિશેષનું નામ નલિન છે. આઠમાં ઉદ્દેશામાં તે નલિનની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી છે જે કે ઉત્પલ, પ અને નલિન એકાઈક (પર્યાયવાચી) શબ્દો છે, પરંતુ તેમના અર્થમાં રુઢિગત વિશિષ્ટતા રહેલી હોવાથી અહીં તેમનું અલગ અલગ રૂપે પ્રતિપાદન થયું “છે. નવમા ઉદેશામાં શિવરાજરૂષિનું જઈમાં ઉદ્દેશામાં લેક વિષયક વક્તવ્ય
| SR No. | 009319 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 770 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |