Page Text
________________
-
भगवतीमत्र बहुतमविषयत्वात्, तथाहि-विभङ्गज्ञानम् ऊर्वाऽधःउपरिमगवेयकप्रभृतिसप्तमनारकपृथिव्यन्ते क्षेत्रे तिर्यक् चासंख्यातद्वीपसमुद्ररूपे क्षेत्रे यानि रूपिद्रव्याणि तानि कानिचिन्जानाति, काश्चित्तत्पर्यायश्चि, तानि च मनःपर्यवज्ञानविषयापेक्षयाऽनन्तगुणानि, तेभ्योपि अवधिज्ञानपर्यायाः अनन्तगुणाः अवधिज्ञानस्य सकलरूपिद्रव्यप्रतिद्रव्यासंख्यतिपर्यायविषयकत्वेन विभङ्गापेक्षया अनन्तगुणविषयत्वात्. तेभ्यः श्रुताज्ञानपर्यवा अनन्तगुणाः श्रुताज्ञानस्य श्रुतअनन्तगुणी होती हैं । क्यों कि यह ज्ञान मनःपर्यवज्ञानकी पर्यायोंकी अपेक्षा बहुतम विषयवाला होता है, विभंगज्ञान ऊपर नीचे तथा उपरिमग्रैवेयकसे लेकर सप्तमनस्कतकके क्षेत्र में एवं तिर्य ग्लोकमें असंख्यात द्वीप समुद्ररूप क्षेत्रमें वर्तमान जो रूपी द्रव्य हैं उनमें से कितनेक रूपी द्रव्योंको जानता है और उनकी कितनेक पर्यायोंको जानता है। ये सब रूपी द्रव्य और पर्याये जो कि विभगज्ञानको विषयभूत हैं मन:पर्यवज्ञानकी पर्यायऑकी अपेक्षा अनन्तगुणी हैं। इनलेभी अवधिज्ञानकी पर्याये अनन्तगुणी हैं, क्यों कि अवधिज्ञान समस्तरूपी द्रव्यों में से हर एक रूपी द्रव्यकी असंख्यात पर्यायोंको जानता है । इमलिये बह विभंगज्ञान की अपेक्षा अनन्तगुणा विषय वाला होता है । अवधिज्ञान की पर्यायों की अपेक्षा श्रतज्ञानकी पर्याये अनन्तगुणी हैं क्योंकि श्रतज्ञानकी तरह श्रुनाज्ञान सामान्यरूपसे समस्त मूर्त और अमूर्त द्रव्यको और उनकी सर्वपर्यायोंको जानता है इसलिये वह अवधिज्ञानको पर्यायोंकी अपेक्षा अनन्तगुणी पर्यायोंवाला कहा મન.પર્યવજ્ઞાનનાં પર્યા ની અપેક્ષાએ બહત્ત વિષયવાળું હોય છે, વિભાગજ્ઞાન ઉપર, નીચે તધા પતિ પ્રીવેયકથી લકને સાતમા નરક પર્વતના ક્ષેત્રમાં, તેવી જ રીતે [ ચં ચલોકમાં સ ખ્યાત્ દ્વીપ સમુદ્રરૂપ ક્ષેત્રમાં વર્તમાન જે રૂપિદ્રવ્ય છે. તેમનામાંથી કેટલાક રૂપિ દ્રવ્યને જાણે છે અને તેની કેટલીક પર્યાને જાણે છે. આ બધા રૂપિ દ્રવ્ય અને પર્યાયે જે વિભ ગજ્ઞાનથી વિધ્યભૂત થયેલા છે તે મન:પર્યવ જ્ઞાનની પર્યાની અપેક્ષાથી અને તગણું છે તેનાથી પણ અવધિજ્ઞાનની પર્યાય અનંતગણી છે, કારણકે અવધિજ્ઞાન સમસ્ત રૂપી દ્રામાંથી દરેક રૂપિ દ્રવ્યની અસ ખ્યાતુ પર્યાને જાણે છે. તેથી તે વિર્ભાગજ્ઞાનની અપેક્ષાએ અનંતગણું વિષયવાળુ છે અવધિજ્ઞાનની પર્યાયની અપેક્ષા શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાયી અનંતગણું છે. કારણકે શ્રુતજ્ઞાનની જેમ શ્રુતજ્ઞાન સામાન્યરૂપથી સઘળા મૂર્ત અને અમૂર્ત દ્રવ્યોને તથા તેની સઘળી પર્યાયોને જાણે છે. તેથી જ તે અવધિજ્ઞાનની પર્યાયોની અપેક્ષાએ અનંતગણું પર્યાયોવાળું કહ્યું છે. તેની અપેક્ષાથી શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાયો વિશેષાધિક છે. કારણકે સૂતાનાન દ્વારા જે પર્યાયો વિષયભૂત થયેલી
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |