Page Text
________________
५३०
भगवतीसूत्रो मत्यज्ञान-श्रुताज्ञानसत्वात्, परस्परं तुल्याश्च, ज्ञान्यज्ञानिमिश्रस्याल्पबहुत्वे सर्वस्तोकाः मनःपर्यवज्ञानिनः, तेभ्योऽसंख्येय गुणाः अवधिज्ञानिनः, तेभ्यो विशेषाधिकाः आभिनियोविकज्ञाननः श्रुतज्ञानिन च, परम्पर तुल्याश्च, तेभ्यो विभङ्गज्ञानिनः अमख्यातगुणाः, सम्यग्दृष्टिदेवापेक्षया नैरयिकापेक्षया च मिथ्यादृष्टीनामसंख्यातगुणत्वात्, तेभ्यः केवलज्ञानिन अनन्तगुणाः, एकेन्द्रियान् वर्जयित्वा सर्वजीवेभ्य सिद्धानामनन्तगुणत्वात् तेभ्यो मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनश्वानन्तगुणाः, परस्परं तुल्याश्च, साधारणवनस्पतिजीवानां मत्यज्ञानि-श्रुताज्ञानिया सिद्धापेक्षयाऽनन्तगुणत्वाव, तथाचोक्तं प्रज्ञापनायाम्- 'एएसि णं गये हैं सो उसका कारण यह है कि मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान एकेन्द्रिय जीवोंको भी होता है । और इसी अपेक्षा ये आपस में तुल्य कहे गये हैं । ज्ञानी अज्ञानोकी मिश्रता में जो अल्प बहुत्वका कथन किया गया है और जो ऐसा कहा गया है कि सबसे कम मनः पर्यवज्ञानी हैं, उनसे असंख्यातगुणे अवधिज्ञानी हैं। उनसे विशेषाधिक आभिनियोधिकज्ञानी और श्रुतज्ञानी हैं । परन्तु ये दोनों आपस में समान हैं । इनकी अपेक्षा विभंगज्ञानी असंख्यात गुणे हैं । क्यों कि सम्यग्दृष्टि देवोंकी अपेक्षा और नैरयिकों की अपेक्षा से मिथ्यादृष्टि असंख्यात गुणे हैं। इनकी अपेक्षो केवलज्ञानी अनन्तगुणें हैं। क्यों कि एकेन्द्रियों को छोडकर और सर्व जीवोंकी अपेक्षा सिद्ध अनन्त गुणे कहे गये हैं। इनकी अपेक्षा मत्यज्ञानी और ताज्ञानी अनन्तगुणे हैं पर ये दोनों आपस में समान हैं। क्यों कि साधारण वनस्पति जीव मत्यज्ञानी और श्रुताज्ञानी होते हैं इम कारण सिद्धोंकी अपेक्षा કારણ એ છે કે અત્યજ્ઞાન અને શ્રવાજ્ઞાન અકઇન્દ્રિય જીવોને પણ હોય છે અને તેજ અપેક્ષાએ પરસ્પરમાં સખા કહ્યા છે જ્ઞાની અજ્ઞાનીની મિત્રતામાં જે અલપ બહત્વનું કથન કરવામાં આવ્યું છે અને જે એવું કહ્યું છે કે બધાથી ઓછા મન:પર્યવજ્ઞાની છે, અને તેનાથી અસ વગણ અવધિજ્ઞાની છે અને તેનાથી વિશેષાધિક અભિનિબોધિક જ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની છે. પરંતુ એ બને પરસ્પરમાં તુલ્ય છે. તેની અપેક્ષાએ વિર્ભાગજ્ઞાની અસંખ્યગણા છે. કેમકે સમદ્રષ્ટિ દેવોની અપેક્ષાએ અને નૈરથિની અપેક્ષાએ મિથ્યા દષ્ટિ અસંખ્યગણુ છે અને તેની અપેક્ષાએ કેવળજ્ઞાની અનંતગણુ છે. કેમકે એકેન્દ્રિયને છોડીને અને સર્વ જીવોની અપેક્ષાએ સિદ્ધ અનંતગણું કહ્યા છે અને તેની અપેક્ષાએ મત્યજ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની અનંતગણું છે પણ એ બંને અન્ય તુલ્ય છે. કેમકે સાધારણ વનસ્પતિ છવ મત્યજ્ઞાની અને કૃતાતાની હોય છે એ કારણે સિદ્ધોની અપેક્ષાએ મત્યજ્ઞાની
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |