Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ. २ सु. ११ ज्ञानगोचरनिरूपणम्
५०१
प्रमाणमिति वाच्यम्, अवधिज्ञानप्रस्तावात् तस्य प्राधान्यख्यापनार्थम् आदौ 'जानाति' इत्युक्तत्वात्, अवधिदर्शनस्य तु अधिविभङ्गसाधारणतयाऽप्रधानत्वेन 'पश्यति' इत्यस्य पश्चादभिवानात्, अथवा सर्वासामेव लब्धीनां साकारोपयोगोपयुक्तस्यैवोत्पद्यमानतया लब्धेश्वावधिज्ञानरूपत्वेन साकारोपयोगोपयुक्तस्यावधि ज्ञानलब्धिर्भवतीत्यर्थस्य ज्ञापनार्थं साकारोपयोगाभिधायकरय 'जानाति' इत्यस्य कर जो क्रमका उल्लंघन किया गया है. सो इसमें क्या बात है ? तो इस शंका का समाधान इस प्रकार से है- यहां पर अवधिज्ञानका प्रकरण चल रहा है-- इसलिये ज्ञानकी प्रधानता प्रकट करनेके लिये आदिमें 'जानाति' इस क्रियापदका प्रयोग किया गया है तथा अवधिदर्शन अवधिज्ञान में और विभंगज्ञानमें इन दोनोंमें साधारण रूप से वर्तमान रहेने के कारण प्रधान नहीं माना गया है इस बातको प्रकट करनेके लिये बाद में 'पश्यति' इस प्रकार से कहने का तात्पर्य ऐसा भी है कि जितनी भी लब्धियां होती हैं वे सब साकार उपयोग वाले जीवको ही होती हैं-निराकार उपयोगवाले जीवको नहीं होती । अवधिज्ञान भी एक लब्धि विशेष है । इस कारण जब यह प्रथम उत्पन्न होती हैं तो ज्ञानरूप ही उत्पन्न होती है, दर्शनरूप नहीं । फिर इसमें क्रमशः उपयोगोंकी प्रवृत्ति होती है । अतः साकार उपयोगयुक्त जीवको ही अवधिज्ञान उत्पन्न होता है इस बातको समझानेके लिये साकारोपयोगवाचक 'जानाति' इस क्रियापदका प्रथम
જોઈએ તેા તેમ ન કહેતા ક્રમનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે તેમાં શું હેતુ છે? તે શ ંકાનું સમાધાન કરતા કહે છે કે અહીંઆ અવધિજ્ઞાનનુ પ્રકરણ ચાલી રહ્યુ છે. એટલે જ્ઞાનની મુખ્યતા પ્રગટ ४२१८ भाटे पडेला ' जानाति ' मे हियापही उसे ये छे. તેમજ અવધિજ્ઞાન દશ્યૂન અવધિજ્ઞાનમાં અને વિલ ગજ્ઞાનમાં એ ખનેમા સાધારણરૂપથી વિદ્યમાન રહેવાને કારણે પ્રધાનતા મળેલ નથી આ વાત પ્રકટ કરવા માટે પાછળથી ' पश्यति' सेभ हेवानु तात्पर्य यो हो है भेटसी सम्धिरमो होय ते तभाभ સાકારે પયેગવાળા છત્રને જ હૅય છે નિરાકારઉપયેાગવાળા જીવને હાતી નથી. અવિધ પણ એક લબ્ધિ વિશેષ છે તે કારણે જ્યારે તે પહેલાં ઉત્પન્ન થાય છે. તેા જ્ઞાનરૂપે જ ઉત્પન્ન થાય છે, દન રૂપે નહીં પછીથી તેમા ક્રમશ: ઉપયેાગેની પ્રવૃત્તિ થાય છે અતઃ એટલા માટે સાકારાપયેાગી જીવને જ અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે એ વાતને સમજાવવા भाटे सारोपयोगवाय ' जानाति ' मेडियायहना पडेला प्रयोग
ने ते
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |