Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ. २ स. ९ लब्धिस्वरूपनिरूपणम्
४५९
9
"
तथैव वक्तव्यम्, तत्र चक्षुरिन्द्रियलब्धिकाः, घ्राणेन्द्रियलब्धिकाश्च ये पश्चेन्द्रिया स्तेषां केवलज्ञान चत्वारि ज्ञानानि त्रीणि चाज्ञानानि भजनयैव ये तु विकलेन्द्रियाश्चक्षुरिन्द्रिय- घ्राणेन्द्रियलव्धिकास्तेषां सासादनगुणस्थानकवर्तिसम्यग् दर्शनित्वे आयं ज्ञानद्वयम्, तदभावे तु आद्यमेवाज्ञानद्वयम् चक्षुरिन्द्रिय- घाणेन्द्रियालब्धिकास्तु यथायोग्यं त्रिद्वयेकेन्द्रियाः, केवलिनश्च तत्र द्वीन्द्रियादीनां सासादनगुणस्थानकवर्तित्वे आधज्ञानद्वयं संभवति, तदभावे तु आधमज्ञानद्वयं संभवति, प्रकार से इन चक्षुइन्द्रिय लब्धिवालोंमें, घाणेन्द्रिय लब्धिवालों में और इनकी अलब्धिवालोंमें जानना चाहिये । तात्पर्य कहने का यह है कि-जो जीव चक्षुइन्द्रिय लब्धिक और घ्राणेन्द्रियलब्धिक पंचेन्द्रिय ज्ञानी हैं उनमें केवलज्ञान वर्ज चार ज्ञान होते हैं और जो अज्ञानी है, उनमें तीन अज्ञान होते हैं सो ऐसा यह कथन भजनासे ही जानना चाहिये नियमसे नहीं । तथा चक्षुइन्द्रिय और प्राणेन्द्रियलब्धिक जो विकले - न्द्रिय जीव हैं वे यदि सासादन गुणस्थानवर्त्ति सम्यग्दर्शनवाले हैं तो उनमें आदिके दो ज्ञान होते हैं और यदि अज्ञानी हैं तो इनमें आदिके दो अज्ञान होते हैं । चक्षुइन्द्रिय, घाणेन्द्रिय अलब्धिक यथायोग्य तीन इन्द्रियवाले जीव, दो इन्द्रियवाले जीव, एकेन्द्रिय जीव एवं केवली होते हैं- सी द्वीन्द्रियादि जीव जब सासादन गुणस्थानवर्ती हां तब ज्ञानी होने से इनमें आदिके दो ज्ञान होते हैं और यदि ये सासादन गुणस्थानवर्ती न हों तब अज्ञानी होनेसे इनमें आदिके
તથા તેની અલબ્ધિવાળામાં એ જ્ઞાન અને બે અજ્ઞાન અને એક જ્ઞાન કહેલ છે. એજ પ્રકારથી આ ચક્ષુટ્રિયલબ્ધિવાળામાં, ધ્રાણેન્દ્રિયલબ્ધિવાળામા અને તેની અલબ્ધિવાળાઓના વિષયમાં પણ સમજવું કહેવાનુ તાત્પય એ છે કે જીવ ચક્ષુઇન્દ્રિયલબ્ધિવાળા અને ઘ્રાણેન્દ્રિય લબ્ધિવાળા પચેન્દ્રિય નાની છે તેમા કેવળજ્ઞાન છેડીને ચાર જ્ઞાન હાય છે અને જે અજ્ઞાની હાય છે તેમા ત્રણ અજ્ઞાન હોય છે આ કથન ભજનાથી સમજવું, નિયમથી નહીં. તથા ચક્ષુઇંદ્રિય અને ઘ્રાણેન્દ્રિય લબ્ધિવાળા જે વિકલેન્દ્રિય જીવેાડાય છે. તેએ જો સાસાન ગુણુસ્થાનર્તિ સમ્યગ્ દર્શીનવાળા હાય તા તેમા પહેલાના બે જ્ઞાન હાય છે અને અજ્ઞાની હાય તે। તેએમાં આદિના એ અજ્ઞાન ડાય છે. ચક્ષુઇન્દ્રિય, ઘાણેન્દ્રિય અલમ્પિક યથાયેાગ્ય ત્રણ ઇંદ્રિયવાળા જીવે એ ઇંદ્રિયવાળા જીવે અને એકેદ્રિય જીવ અને કેવળી હાય છે તેમજ દ્વિન્દ્રિયાદિક જીવ જ્યારે સાસાદન ગુણસ્થાનવતી હોય ત્યારે નાની હાવાથી તેઓના આદિના એ જ્ઞાન હાય છે અને
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |