Page Text
________________
भगवती सूत्रे
४५४
यैव भवति, सिद्धानां च पण्डितवीर्यवाच्ये प्रत्युपेक्षणाद्यनुष्ठाने प्रवृत्त्यभावेन पण्डितवीर्यालब्धिकतया केवलज्ञानमेव भवति, मन:पर्ययज्ञानन्तु पण्डितवीर्यलब्धिमतामेव भवतीत्याशयेनाह - मनःपर्य ज्ञानवर्जितानि ज्ञानानि अज्ञानानि त्रीणि च भजनया इति । गौतमः पृच्छति - 'वालप डियबीरियलडिया णं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! वालपण्डितवीर्य लब्धिकाः खलु जीवाः किं ज्ञानिनो भवन्ति, अज्ञानिनो वा ? भगवानाह - ' तिन्नि नाणाई भयणाए' हे गौतम ! बालपण्डितत्रोर्यलव्धिकानां त्रीणि ज्ञानानि भजनया भवन्ति, 'तस्स अज्ञानी होते हैं उनमें तीन अज्ञान भजनासे होते हैं तथा जो संयतासंयत जीव होते हैं उनमें तीन ज्ञान भजना से होते हैं । तथा सिद्धजीव पण्डितवीर्यवाच्य प्रत्युपेक्षणादिरूप ( पडिलेहणादि) अनुष्ठान में प्रवृत्ति रहित होते हैं । अतः इसमें उनकी प्रवृत्तिके अभाव में पण्डितवीर्यलब्धिकता होने से केवलज्ञान ही होता है अन्य ज्ञान नहीं | मनःपर्ययज्ञानको जो यहां सूत्रमें छोडने की बात कही गई है उसका कारण यह है कि मनः पर्यवज्ञान पण्डितवीर्यलब्धिवालों को ही होना है। अब गौतम प्रभुसे ऐसा पूछते हैं 'बालपंडियबीरियलड़ियाणं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! जो जीव बालपण्डितवीर्यअलब्धिवाले होते हैं वे क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- तिम्नि नाणाई भयणाए' हे गौतम! बालपण्डितवीर्यलब्धिवालों में तीन ज्ञान भजना से होते हैं. तात्पर्य कहने का यह है कि बालपण्डित वीर्यलब्धिवाले जीव ज्ञानीही होते हैंअतः उनमें भजनासे ही तीन ज्ञान होते हैं । तथा जो जीव वालભજનાથી હોય છે. તથા જે સ યતાસ યત વ હોય છે તેમને ત્રણ જ્ઞાન ભજનાથી હોય છે. સિદ્ધુ જીવે પડિતવીર્ય વાચ્ય પ્રત્યુપ્રેક્ષણાદિરૂપ અનુષ્ઠાનમાં પ્રવૃત્તિ વિનાના હાય છે. તેથી તેમાં તેની પ્રવૃત્તિના અભાવમાં પડિતવીય લબ્ધિકતા હોવાથી કેવળજ્ઞાન જ હોય છે અન્યજ્ઞાન નહી મન.પવજ્ઞાનને અહીં સૂત્રમાં છેાડવાનું કહેલ છે તેનું એ છે કે મનઃ વજ્ઞાન પડિતવીય લબ્ધિવાળાઓને જ હોય છે. પ્રશ્ન ;— • वालप डियवीरयलद्धियाणं भंते ! जीवा कि नाणी अन्नाणी' हे लहन्त ! ने જીવ ખાલપ ડિતીય લબ્ધિવાળા હોય છે. તેઓ જ્ઞાની હોય છે ज्ञानी ? 6 :मालय उितवीर्य सम्धिवाणाभां त्रयु ज्ञान માલપડિતીય લબ્ધિવાળા જીવ જ્ઞાની જ હોય છે તથા જે જીવ ખાલપંડિતીયની
કારણ
·
तिनि नाणाई भयणाए ' हे गौतम । ભજનાથી હોય છે કહેવાનુ તાત્પ એ છે કે હોય છે. તેથી તેઓમાં ભજનાથી ત્રણ જ્ઞાન
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |