Page Text
________________
२३८
भगवतीमत्रो कारे प्रयोगमिश्रवित्रसापरिणतेषु एकत्वे त्रयो विकल्पाः, द्विकसंयोगेतु पइ विकल्पाः, तथाहि-आधस्य एकत्वे शेपद्वयस्य क्रमेण द्वित्वे हौ, एवम्-आधस्य द्वित्वे शेपद्वयम्य क्रमेण एकत्वे अन्यौ द्वौ,इत्येवं चत्वारः, तथा द्वितीयस्यैकत्वे तृतीयस्य द्वित्वे पञ्चमः, तथा द्वितीयस्य द्वित्वे, तृतीयस्य चैकत्वे पष्ठः इत्येवं पट्, त्रिकयोगेतु एक एवेत्येवं सर्वे दश, एवं मनःप्रयोगादिष्वपि त्रिषु दश, सत्यमनःप्रयोग परिणतादिपु तु एकत्वे चत्वारः, द्रिकयोगे द्वादश, तथाहि-आधस्य सत्यस्यैकत्वे चाहिये द्रव्यत्रय परिणामाधिकारमें पयोग, मिश्र और विलसा परिणत द्रव्ययमें तीन विकल्प होते हैं। अर्थात् द्रव्यत्रय प्रयोग परिणत भी होता है, मिश्रपरिणत भी होता है और विस्रसा परिणत भी होता है। ये ही एकत्वमें तीन विकल्प हैं। द्विकसंयोगमें ६ विकल्प होते हैं जो इस प्रकारसे हैं आदिके एकत्वमे, और शेषयके क्रमसे छित्त्वमें दो विकल्प तथा आदिके बित्वमें और शेषद्वयके क्रमसे एकत्वमें दो इस तरह चार विकल्प तो ये हो जाते हैं। तथा द्वितीय के एकत्वमें और तृतीयके एकत्वमें और तृतीयके द्वित्वमें पांचवां विकल्प होता है। तथा द्वितीयके द्वित्वमें और तृतीयके एकत्वमें ६ छठा विकल्प होता है इस तरह द्विकसंयोगमें ६ विकल्प हो जाते हैं। तथा त्रिकके योगमें एक विकल्प इस प्रकार ३+६ +१=१० ये सब १० विकल्प हो जाते हैं। इसी तरहसे मनः प्रयोग आदि तीनमें १० विकल्प हो जाते हैं अर्थात् 'द्रव्यत्रयमनः प्रयोगपरिणत भी होता है, वचःप्रयोगपरिणत भी होता है, और સંસ્થાન પરિણત હેય છે. કેઈએક દ્રવ્ય આયત સંસ્થાન પરિણત પણ હોય છે. તાત્પર્ય એ છે કે દ્રવ્યત્રયના અધિકારમાં પ્રયોગ, મિશ્ર અને વિશ્વસા પરિણત, દ્રવ્યદયમાં એકવમાં ત્રણ વિકલ્પ થાય છે અર્થાત દ્રવ્યમય પ્રવેગ પરિણત પણ હોય છે મિશ્ર પરિણત અને વિશ્વસા પરિણત પણ હોય છે. આજ એકતવમાં ત્રણ વિકલ્પ છે દ્વિકસોગમાં છ વિકલ્પ થાય છે જે આ રીતે છે–પહેલાના એકત્વમાં અને બાકીમાં બેના ક્રમથી, વિમા બે વિકલ્પ તથા આદિના દિવમાં અને બાકીમાં બેના કમથી, એકત્વમાં બે એ રીતે ચાર વિકલ્પ તે આજ થાય છે. તથા બીજના એકતમાં અને ત્રીજાના દિત્વમાં એમ પાંચમે. વિકલ્પ થાય છે તથા બીજાના દ્વિત્વમાં અને ત્રીજાના એકત્વમાં એમ છો વિકલ્પ થાય છે. એ રીતે દ્વિકસોગમાં છ વિકલ્પ થાય છે. તથા ત્રિક સંગમાં એક વિકલ્પ આ રીતે ૩+૧+૧=૧૦ એ બધા મળીને ૧૦ દશ વિકલ્પ થાય છેઆવી રીતે મનપ્રયોગાદિ ત્રણેના દશ વિકલ્પ થાય છે અર્થાત ‘બત્રય મનપ્રયોગ પરિણત પણ હોય છે. વચન પ્રયોગ
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |