Bhagwati Sutra Part 04

SR No.: 009314
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Total Pages: 1151
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_bhagwati
File Size: 74 MB

Page 1053

-
भगवतीसूत्र किन्तु-' अबसेसा अपच्चक्खाणणिव्यत्तियाउया' अवशेपा नैरयिकादयस्तु नैरयिकादारथ्य भवनपति-वानव्यन्तर-ज्योतिष्कपर्यन्ता अप्रत्याख्याननिर्व तितायुष्का एव भवन्ति, नैरयिकादिपु वस्तुनो विरतिरहितानामेयोत्पादात् , । अथ उक्तार्थसंग्रहगाथामाह-' पच्चक्खाणं जाणइ, कुबइ, तिन्नेव आउनिबत्ती । ___ सपएमुद्देसम्मि य, एमेए दंडगा चउरो ॥ १ ॥ इति ऐसा पद कहा गया है कि वैमानिक देवों में प्रत्याख्यानादि तीनोंवालों का उत्पाद होता है । परन्तु ( अवसेसा अपच्चक्खाणनिव्वत्तियाउया) बाकी के जो नैरथिक से लेकर वानव्यन्तर एवं ज्योतिष्क तक के जीव हैं वे अप्रत्याख्यान निर्वतितायुष्क ही होते हैं। क्यों कि इन में जिन जीवों से पहिले विरति का पालन नहीं किया होता है उनका ही उत्पाद होता है । अतः नैरयिक आदि जीवरूप से वे ही जीव उत्पन्न होते हैं जो पूर्व में विरति से रहित होते हैं । इसी कारण यहां (अबसेसा पच्चपखालिन्यत्तियाउया) ऐसा कहा है । भावार्थ यही है कि सामान्यरूप जीव तीनों द्वारा निवर्तितायुष्क होते हैं-वैमानिक देव भी इसी तरह के होते हैं परन्तु नारक भवनपति, व्यन्तर और ज्योतिषिक जीव ऐसे नहीं होते हैं वे तो अप्रत्याख्यानद्वारा ही निर्वतितायुष्क होते हैं। यहां जो (पच्चक्खाणं-जाणइ, कुव्वा तिन्नेव आउनिव्वत्ती) इत्यादि गाथा
તાત્પર્ય એ છે કે વૈમાનિક દેવોમાં પ્રત્યાખ્યાનાદિ ત્રણવાળા અને ઉત્પાદ थाय छे. परन्तु ( अबसेसा अपच्चक्खाणनिव्वचियाउया ) माटीना ना२४थी લઈને વાતવ્યન્તર અને તિવિક પર્યન્તના જીવો છે તેઓ અપ્રત્યાખ્યાનથી નિર્વતિત આયુવાળા જ હેય છે–તેઓ અપ્રત્યાખ્યાનથી જ આયુને બંધ કરતા હોય છે, કારણ કે જે એ પહેલાં વિરતિનું પાલન કર્યું નથી એવાં જીવન જ તેમાં ઉત્પાદ થાય છે. તેથી નારક આદિ છારૂપે એ જી જ ઉત્પન્ન થાય છે કે પૂર્વભવમાં વિરાંતથી રહિત હોય છે એ જ કારણે અહીં ( अवसेसा अपच्चक्खाणनिव्वत्तियाउया) मे ४युं छे. पार्नु तपय છે કે સામાન્ય રૂપ જીત્ર પ્રત્યાખ્યાન આદિ ત્રણ વડે આયુને બંધ કરે છે, વિમાનિક દેવે પણ એવાં જ હોય છે, પરંતુ નારક, ભવનપતિ, ચત્તર અને
તિષિક દે એવાં હોતા નથી. તેઓ તે અપ્રત્યાખ્યાન વડે જ આયુને ५५ ४२ता हाय छे.
मडी २ (पच्चखाण जाणइ कुबइ तिन्नेर आउनिवत्ती ) त्यादि હાથા દ્વારા સૂત્રકાર એ સમજાવે છે કે આ પ્રદેશ ઉદ્દેશકમાં જે પ્રત્યાખ્યાન