Page Text
________________
सुवा टोका स्था१ उ०१ सू०८ अधर्मस्य एकत्यनिरूपणम् प्रवेशादेक द्विव्यादि जीवपुद्गलयुक्तः सर्वथा तच्छ्न्यो वा कदाचिल्लोकः स्यात् , नैतद् दृष्टम् इष्टं च । ___ यद्वा-गतिः स्थितिश्च सकललोकप्रसिद्ध कार्यम् , कार्य च परिणामि कारणापेक्षा कारणाधीनतयैव भवति । घटादिकार्याणां तथैव दर्शनात् । तथाहि-परिणामिकारणस्य मृत्पिण्डस्य सत्त्वेऽपि दिग्देश कालाकाशनकाशाद्यपेक्षाकारणमन्तरेण घटो न भवति । यद्यपेक्षाकारणाभावेऽपि कार्य स्यात्तहि मृत्पिण्ड मात्रस्य सत्त्वेऽपि वटकार्य स्यात् । न च तथा भवति, तस्मादपेक्षाकारणमपि कार्यनिष्पका या तो वहां प्रवेश हो जावेगा इस से एक दो तीन आदि जीवपुद्गल से ही यह लोक युक्त रहेगा या कदाचित् सर्वथा उनसे शून्य हो जावेगा परन्तु ऐसा न तो कभी देखा गया है और न यह बात इष्ट ही है। ___ यदा-गति और स्थिति ये दो कार्य है ऐसा सकल लोक में प्रसिद्ध है और जो कार्य होता है वह परिणामी कारण के अतिरिक्त अपेक्षा कारण की अधीनता से ही होता है जैसे घटादिकार्य, तात्पर्य इसका ऐसा है कि घटादिकार्य का परिणामी कारण मिट्टी का पिण्ड है सो घटादिकार्य केवल इस मिट्टी के पिण्डके सद्भाव में ही नहीं हो जाते हैं किन्तु इसके साथ वे अपेक्षा कारणरूप जो दिग्देशकाल आकाश प्रकाश आदि हैं उनकी भी अपेक्षा रखते हैं ऐसा तो है नहीं कि केवल मिट्टी के पिण्ड से घट निष्पन्न हो जाता हो और वह अपेक्षा कारणों की आवश्यकता अपनी उत्पत्ति में नहीं रखता हो यदि ऐसा ही माना जावे तो फिर क्या है केवल मृत् पिण्ड के सद्भाव मेंही घट की उत्पत्ति हो जानी પરિસ્થિતિ ઉદ્દભવે કે કાં તે એક, બે, ત્રણ આદિ જીવ અને પુલેથી જ લેક વ્યાપ્ત રહે, અથવા તેમનાથી બિલકુલ રહિત પણ થઈ જાય. પણ એવું કદી જોવામાં આવ્યું નથી અને તે ઈષ્ટ પણ નથી.
मया-ति मने स्थिति, मे मे 2, मेसोमा प्रसिद्ध છે. અને કાર્ય એકલા પરિણામી કારણને અધીન હેતું નથી પણ અપેક્ષા કારણને પણ અધીન હોય છે. જેમકે ઘટાદિ કાર્ય માં પરિણમીકરણ માટીને પિંડ છે, પરંતુ એકલી માટીના પિંડના સદુભાવથી ઘડા આદિનુ નિર્માણ થઈ શકતું નથી, સાથે સાથે અપેક્ષા કારણરૂપ દિગેશકાલ (દિશા, પ્રદેશ, કાળ) આકાશ, પ્રકાશ આદિની પણ જરૂર પડે છે. એકલા માટીના પિંડમાંથી ઘડે બની જતો હોય-અપેક્ષા કારણરૂપ પ્રકાશ આદિની તેને જરૂર રહેતી ન હોય, એવું તે શક્ય જ નથી. જે અપેક્ષા કારણેની આવશ્યકતા જ ન હોય તે
| SR No. | 009307 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 706 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 41 MB |