________________
१५८
स्थानाङ्गसूत्रे
चैषां नवयौवनतया कुमारसादृश्येन वोध्यम् । तेषां वर्गणा एका । एवमेव चतुर्वि शतिदण्डकः चतुर्विंशतिपदप्रतिबद्धो दण्डको वाक्यरचनाविशेषो वक्तव्यः । चतु विंशतिदण्डकच
' नेरइया १ असुराई १०, पुढवाइ ५ वेइंदियादओ चेव ४ । नर १ वंतर १, जोइसिय १ वेमाणी १ दंडओ एवं ॥ " छाया - नैरयिका अनुरादिः पृथिव्यादि द्वीन्द्रियादयश्चैव ।
नरो व्यन्तरो ज्योतिषिको वैमानिको दण्डक एवम् ॥ इति । तत्र - भवनपतयो दशविधा भवन्ति । तथाहि
"असुरा१, नागर, सुवण्णा३, विज्जू४, अग्गी५, यदीव६, उदही, य । दिसिट, पवण९, थणिय १०, नामा, दसहा एए भवणवासी ॥”
बने रहना है इसीलिये इनमें कुमार का सादृश्य होने से इन्हें कुमार कहा गया है इसी प्रकार से चतुर्विंशति दण्डकस्थ जीवों की वर्गणा में भी एकत्व समझना चाहिये चतुर्विंशतिपद् प्रतिबद्ध जो वाक्यरचना विशेष है उसका नाम चौवीसदण्डक है वह चतुर्विंशति दण्डक इस प्रकार से है - ' नेरइया ' इत्यादि ।
नैरयिक का एकदण्डक, असुरकुमार आदि दशका दादण्डक १० पृथिवीकायिक आदि पांच स्थावर का पांच दण्डक, दो इन्द्रियादि तीन विकलेन्द्रियोंका तीन (आदि शब्द से ) तियैच पञ्चेन्द्रियका एक दण्डक इस तरह चार दण्डक ४, नर १, व्यन्तर १, ज्योतिषिक १, वैमानिक १, इस प्रकार से ये २४ दण्डक हैं ।
કુમાર કહેવાનું કારણ એ છે કે તેઓ સદા નવયુવક જેવાં દેખાય છે. આ રીતે કુમાશ અને તેમની વચ્ચે નવયૌવનરૂપ ગુણુની સમાનતા હૈાવાથી તેમને અસુરકુમારે કહ્યાં છે. એજ પ્રમાણે ર૪ દંડકસ્થ જીવાની વણામાં પણ એકત્વ સમજવુ' જોઇએ. ૨૪ પઢ દ્વારા પ્રતિબદ્ધ જે વાયરચના વિશેષ છે, તેને ચાવીસ દંડક કહે છે. ને ચાવીસ દંડક નીચે પ્રમાણે છે
" नेरइया " त्याहि
નારકાનું એક દડક, અસુરકુમારાદિ દસ ભવનપતિ દેવેાના દસ દંડક, પૃથ્વીકાયિક આદિ થાવરના પાંચ દંડક, દ્વીન્દ્રિયથી ચતુરિન્દ્રિય પર્યન્તના વિકલેન્દ્રિયના ત્રણ અને પચેન્દ્રિય તિય ચાનું એક એમ ચાર દંડક, મનુષ્યાનું એક દડક, વ્યન્તરાનું એક દડક, જ્યેાતિ−ાનું એક અને વૈમાનિકાનું એક 35. मी असा मुल २४ ६ छे.
