________________
संप्रयार्यबोधिनी टोका वि. श्रु अ. ५ बारश्रुतनि पगम् होत्कृष्टफल मोक्तारो दे। अपकृष्टफल माजी नारकाः । सर्वज्ञाऽऽगमोऽपि एतयो स्सत्वे वंदति, अनुभूयन्ते च 'प्रत्यक्षेण तारागणाः । यद्यपि-अवान्तरभेदात्अनेकतिकः संसार इति वक्तुं युक्तम्, तथापि-असामान्यरूपेण चातुर्गतिक एवं अतश्चातुर्गतिका संमारी नास्तीनि वादो विवदतां वादिनां मोहविजृम्भित इव निस्सारः मतिभाति । यतो दि-अने पदमपि न व्यादन्यते । चातुर्गतिकः संसारोऽस्त्येव, इति विचारश्चतुरस इति । ॥२३॥ मूलम् णत्थि देवो व देवी बा, जेवं लनं णिवेसए। '
अस्थि देवो व देवी दा, एवं सन्नं णिवेसए ॥२४॥ छाया-नास्ति देवो दा देवी या, नैवं संज्ञां निवेशयेत् । - - .
अस्ति देवो था देवी वा, एवं संज्ञां निवेशयेत् ॥२४|| उत्कृष्ट पुण्य फल के सोश्ता देश और निकृष्ट पाप फल के भोक्ता नारक होते हैं। सर्वज्ञ प्रतिपादित आगम को देवों और नारकों के अस्तित्व का विधान करता है । तारायण प्रत्यक्ष दिखाई देते हैं। यदि अवान्तर भेदों की गणना की जाय तो संसार में अनेक गतियां हैं, फिर भी सामान्य रूप ले चार ही गतियां होती हैं। अतएव संसार चातु. गैतिक नहीं है, ऐसा कहना मूढनापूर्ण एवं निस्तार है । संसार चातुगैतिक है, यही कपन समीचीन है ॥२३॥
स्थि देवो व देवी का इत्यादि । शब्दार्थ-'देवो घ देवी का स्थि-देवो वा देवी वा- नास्ति' देवनहीं है, देवी नहीं है, 'णे सन्नं निवेतए-नैवं संज्ञां निवेशयेत्' ऐसी बुद्धि रखना ठीक नहीं है किन्तु 'देवो घ देवी वा अस्थि-देवो वा देवी वा ફળને ભોગવનાર દેવ, અને અધમ પાપના ફળને ભગવનાર નારક હોય છે. સર્વજ્ઞ દ્વારા પ્રતિપાદન કરવામાં આવેલ આગમ પણ દે અને નારકોના અસ્તિત્વનું વિધાન કરે છે. તારાગણ પ્રત્યક્ષ દેવામાં આવે છે. જે અવા. ન્તર ભરોની ગણના કરવામાં આવે તે સ સરમાં અનેક ગતિ છે. તે પણ સામાન્ય પણાથી ચાર જ ગતિ કહેલ છે. તેથી જ સંસાર ચાર ગતિવાળે નથી, તેમ કહેવું મૂર્ખતાથી પૂર્ણ અને નિસાર છે. સંસાર ચાર ગતિવાળે છે. આ પ્રમાણેનું કથન જ ગ્ય છે પાર ' __णथि देवो व देवी वाया - 11 : }. 4.1. !
valथ--'देवो व देवी वा' णत्थि-देवो वा देवी वा नास्ति' वा नथी. अन पys 'नथी, 'णे सन्न- निवेवर-नैव सज्ञा' निवेशयेतं! म प्रमा
