________________
६५२ जिज्ञासुभिस्तत एवावगन्तव्याः । अस्मिन् सूत्रेऽपि भगवता-अण्डजपोतजादिभेदाः प्रदर्शितास्तेऽपि तत्रैव समाविष्टाः ॥
परिमाणद्वारम् - क्षेत्रतः संवर्तितलोकमतरासंख्येयभागवर्तिमदेशराशिप्रमाणाः त्रसकायपर्यासकाः । एते च चादरतेजस्कायपर्याप्तकेभ्योऽसंख्येयगुणाः, प्रसकायपर्याप्तकेम्यस्त्र सकायिकाऽपर्याप्तकाः असंख्येयगुणाः ।
तथा काइतः प्रत्युत्पन्नत्रसकायिकाः सागरोपमलमपृथक्त्वसमयराशिपरिमाणा जघन्यपदे, उत्कृष्टप्रदेऽपि सागरोपमलक्षपृथत्वपरिमाणा एवेति । तथा चागमः
अंडज और पोतज आदि जो भेद बतलाये हैं, ये सब भी उन्हीं में अन्तर्गत हो जाते हैं।
परिमाणद्वारवसकाय के पर्याप्त जीव क्षेत्र की अपेक्षा संवर्तित लोकप्रतर के असंख्यातवें भागवती प्रदेशों की राशि के बराबर हैं । ये बादर तेजस्काय पर्याप्त जीवों से असंख्यातगुणा है । पर्याप्त त्रसकायिक जीयों की अपेक्षा अपर्याप्त त्रस नीव असंख्यातगुणा हैं । काल की अपेक्षा जघन्यपद में प्रत्युत्पन्न त्रस जीव एक लाख से नौ लाख तक के सागरोपम की समय राशि के बराबर हैं और उत्कृष्ट पद में भी एक लाख से नौ लाख तक के सागरोपम की समयराशि के बराबर ही हैं। आगम में भी कहा है
જાણવાની ઈચ્છાવાળા ત્યાંથી જાણી લે. આ સૂત્રમાં ભગવાને–અંડજ અને પિતજ આદિના જે ભેદ બતાવ્યા છે, તે સવને તેમાં સમાવેશ થઈ જાય છે.
परिभा - । ત્રસકાયના પર્યાપ્તજીવ ક્ષેત્રની અપેક્ષા સંવર્તિત લેકમતરના અસંખ્યાતમાં ભાગવતી પ્રદેશોની રાશિના બરાબર છે. તે બાદ તેજસ્કાય પર્યાપ્ત જીવોથી અસંખ્યાત કે ગણા છે. પર્યાપ્ત ત્રસકાયિક જીવોની અપેક્ષા અપર્યાપ્ત ત્રિસજીવ અસંખ્યાત ગણુ છે.
કાલની અપેક્ષા જઘન્યપદમાં પ્રત્યુત્પન્ન વસજીવ એકલાખ થી નવલાખ સુધીના સાગરોપમની સમય-નૈશિના બરાબર છે. અને ઉત્કૃષ્ટ પદમાં પણ એક લાખથી નવલાખ સુધીના સાગરેપમની સમય-રાશિના બરાબર જ છે. આગમમાં પણ કહ્યું છે
