________________
૧૦.
વાસ્વનિઘંટું રેખાપ્રાસાદ મુખ્ય છેતે સિવાય પીડામુંડી અને ખાખરામુંડી નામના ગૌણ પ્રાસાદ થાય છે. તેના ઘાટ પૃથક પૃથક હોય છે.
ખાખરામુડી-પર અર્ધોળકા૨ ઘંટા થાય છે.
પીડામુંઠી પર છાજલીઓના થર થાય છે. છાજલીઓ સમૂહ થરને પણ ગંડી કહે છે. ભદ્રમુડીને ભદ્રપ્રસાદને પીડામુંડી કહે છે.
અહીં મંડપને દીવાલે એક અગર બે જાંઘા મૂળમાં મંદિરના ઘાટના થાય છે. મંપ પર ફાંસના છાજલીઓના થર થાય છે. તે પહેલાં આઠ નવ થરોની છાજલી પર ચોરસ ઘશી પર બીજા છ-સાત થરોની છાજલી ને સમુહ થાય છે. તે પર મોટા વિસ્તારવાળી ઘંટા કળશ હોય છે.
પીડા-છાજલીના ઘાટને પીડા કહે છે. પિટલ-છાજલીના પહેલા સમુહ થરને પિટલ કહે છે. કાતિ-વચ્ચે દાબડી દીસા જેવા ચેરસ થરને કાંતિ કહે છે. પટલ-ક્રાતિ પર બીજા પાંચ સાત થરનાં સમુહને પણ પોટલ કહે છે. ઘંટા-છાજલીના બે સમૂહના થર પર ઘંટ (આમલસા) મે વિશાળ હોય છે. કળશ–વંટા પર કળશ, ઈંડું બેકી–ઘંટા નીચેની ઘર્સીને બેકી કહે છે. -કલિંગના શિલ્પમાં દેવાંગનાઓના ૧૬ ભેદ કહ્યા છે. જેમ કે અલય્યા, ડાલમાલકા, શકરાધિકા વગેરે નામે છે.
અલસ્યા આળસ મરડેલી દેવાગના હાલમાલિકા-વૃક્ષ નીચે ઉભેલી દેવાંગના શુકરાધિકા-હાથપર પાટ આમ ઉડિયા કલિગ શિપમાં આ પ્રમાણે ૧૬ સ્વરૂપે કહ્યા છે. ઉડિયા શિલ્પના આ શબ્દ સંસ્કૃત અપભ્રંશ પ્રાકૃત છે. તે મહારાણા મહાપાત્ર શિલ્પીઓ માટેની છે. પારિભાષિક શબ્દ છે. કલિંગ ઉડિયામાં વરૂપ જુદા જુદા દેવાંગનાઓના સ્વરૂપ
કહ્યા છે.) કર્ણિક-કણી
પરિકર-વરુપ ફરતું અલંકૃત મંડળ કબુક-ચંદી
રથિકા-પઢશે, પ્રતિરથ ભદ્ર, શિખરના પટ્ટી–પઢી, પાટલી
ભ-ગોખલે પટ્ટીશ-પાટલી
રથ–ભદ્ર
