________________
આત્માનુશાસન
૧૬૫ બહુ દુઃખ માનસ વ્યાપ્ત વડવાનળ સમાં જ્યાં અંતરે; જ્યાં જન્મ મૃત્યુ જરા મોજાં ચપળ ઘોર ભવાર્ણવે, ત્યાં મોહમગરાદિ મુખે પડતા ન, તે દુર્લભ, ભવે. ૮૭ લાલિત રહ્યું સુખસાધનોથી સતત વળી યૌવન વિષે, શ્યામાંગીનાં ચંચળ નયનથી વિલોકિત નિશદિન દીસે; તે શરીર તારું રત્નત્રયયુત નીરખતાં હરણો યદા, જો દધુવનમાં સ્થળકમળવત્ તપથી ધન્ય અહો! તદા. ૮૮ તું બાળકાળે વિકલ . અંગે હિતાહિત ન જાણતો, ત્યમ યૌવને કામાંધ કામિની તરુવનમાં રઝળતો; વય મધ્યમાં ધનની તૃષાથી ખિન પશુ! કૃષ્પાદિથી, વૃદ્ધત્વમાં તું અધમૃત! ક્યાં ભવસફળતા ધર્મથી? ૮૯ રે! બાળકાળે અહિત વિધિકૃત, સ્મરણને પણ યોગ્ય નહીં, ધનકાજ દુઃખો મધ્ય વયમાં વિધિથી શાં પામ્યો નહીં? વૃદ્ધત્વમાં દંતાદિ તોડી પરાભવ કરતું અતિ, એ અદય વિધિવશ ચાલવા ઇચ્છે હજુ શું દુર્મતિ? ૯૦ પરકત નિન્દા સુણી ન શકતાં કાન નષ્ટ થયા ખરે! દુર્દશા નિન્દ ન જોઈ શકતાં ચક્ષુ અંધ થયાં અરે! યમ નિકટ જોતાં ભયથી કંપે શરીર તારું જો અતિ, નિષ્કપ તું ત્યાં! જરા જર્જર ઘર બળે! કર હિત રતિ. ૯૧ અતિ પરિચિતમાં અનાદર, રતિ નવીનમાં સૌની બને; ક્યમ કથન મિથ્યા એ કરે, રહી દોષરત, ગુણ અવગણે. ૯૨ ના હંસ સેવે કમળને, જળથી અલિપ્ત કઠોર એ; ના ભમર એ જોતો, મરે, ન વિવેક વ્યસનીને ઉરે. ૯૩ પ્રજ્ઞા જ દુર્લભ, અધિક દુર્લભ પરભવાર્થે ઊપને; તે પામી પણ જો હિતપ્રમાદી, શોએ તે જ્ઞાની ગણે. ૯૪
