________________
૧૫૯
આત્માનુશાસન
સંસારસાર છતાંય ત્યાગી, સિદ્ધપદ શાશ્વત લહ્યું; તો ત્યાજ્ય પરિગ્રહ ત્યાગી દે, તું પ્રથમથી ગ્રહતો નહીં, ભૌતિક મોદકવત્ કદી તો હાસ્યસ્થાન બને નહીં. ૪૦
કદી ધર્મમય પ્રવૃત્તિ, પ્રાયે પાપમય વર્તન કદી, કદી ઉભયમય વર્તન ગૃહસ્થી પ્રાજ્ઞતણું પણ જો દિ; જ્યમ અંધનું વણવું નિરર્થક, સ્નાન ગજનું છે વૃથા, ઉન્મત્ત વર્તન ત્યાં ગૃહાશ્રમ શ્રેયકર નહિ સર્વથા. ૪૧
કૃષિ કરી, નરપતિ સેવી, બહુ વન જલધિ ભમતો નષ્ટ હા! સુખકાજ કાં અજ્ઞાનથી, ચિર ક્લેશ સહતો કષ્ટ હા! તું તેલ શોધે રેતીમાં, વિષ ખાઈ જીવન ઈચ્છતો? આશારૂપી ગ્રહ વશ થતાં સુખ, સત્ય એ નથી જાણતો. ૪૨ આશાગ્નિથી સંતપ્ત ઊંચા વાંસની છાયા ચહે? સુખ અલ્પ વસ્તુભોગમાં, સંતાપ તો અધિકો દહે. ૪૩ જળ નિકટ ધારી કૂપ ખોદે, ત્યાં શિલા નીકળે તળે, તે ભેદતાં કષ્ટ રસાતળ પહોંચતાં જળ તો મળે; તે અલ્પ, ખારું, કોટિ કૂમિયુત, ખૂબ દુર્ગન્ધી ભર્યું, તે પણ પીવા જાતાં, સુકાયે, હા! વિધિ બળિયું ઠર્યું. ૪૪
ન્યાયયુત ધનથી વધે ના સંતની પણ સંપદા; નિર્મળ જળે સંપૂર્ણ ના ભરપૂર સરિતા જો કદા. ૪૫
તે ધર્મ જ્યાં ન અધર્મ છે, તે સુખ જ્યાં દુઃખ ના કદી; તે જ્ઞાન જ્યાં અજ્ઞાન ના, આગતિ નહીં ત્યાં ગતિ વદી. ૪૬
રે! વિષયલંપટ! ધન પરિગ્રહ કાજ કષ્ટ અતિ સહે, !! વિચારરહિત! ફરી ફરી ક્લેશકારી પથ ચહે; એ કષ્ટમય પ્રવૃત્તિ એક જ વાર પરભવ હિત ચહી, જો થાય તો જન્માદિ દુઃખની પ્રાપ્તિ કદી થાયે નહીં. ૪૭
