________________
આત્માનુશાસન
૧૩૧ વિષયાશા આત્માના અગાધ જ્ઞાનસાગરને બાધા ઉપજાવે છે. જેની ગોદમાં, સમીપમાં શત્રુ છે તેને જગતમાં શાંતિ ક્યાંથી મળે? ન જ મળે.
શ્લોક-૨૩૧ स्नेहानुबद्धहृदयो ज्ञानचरित्रान्वितोऽपि न श्लाघ्यः । दीप इवापादयिता कज्जलमलिनस्य कार्यस्य ॥ નહિ સ્નેહબદ્ધ પ્રશસ્ય તો, યદિ જ્ઞાન ચરણે યુત છતાં; તે દીપવત્ કાજલ સમાં દુષ્કર્મનો કર્તા થતાં. ભાવાર્થ – જેનું હૃદય સ્નેહ(મોહ)થી બંધાયેલું છે તે જ્ઞાન (શાસ્ત્રજ્ઞાન) અને ચારિત્ર (શુભાચાર) સહિત હોય તોપણ સ્નેહ(તેલ)થી યુક્ત દીવાની માફક કાજલ જેવાં મલિન કર્મોને ઉત્પન કરે છે. માટે તે પ્રશંસવા યોગ્ય નથી.
- - બ્લોક-૨૩૨ रतेररतिमायातः पुना रतिमुपागतः । तृतीयं पदमप्राप्य बालिशो बत सीदसि || તું રાગમાંથી દ્વેષ કરતો, વળી ફરી રતિ ધારતો; પણ અશ, સમતા ત્રીજું પદ, તે લહ્યા વિણ દુઃખિત થતો. ભાવાર્થ – હે ભવ્યી તું રાગ પરિણતિમાંથી ખસી દ્વેષમાં આવે છે, અને પુનઃ ઠેષ પરિણતિમાંથી ખસી રાગમાં આવે છે. પરંતુ ઘણા ખેદની વાત છે કે તું કોઈ વેળા ત્રીજા પદને - ઉદાસીનતારૂપ વીતરાગ પરિણામને પામતો નથી અને મૂર્ખની માફક કેવળ દુઃખનો જ અનુભવ કરી રહ્યો છે.
શ્લોક-૨33 तावद् दुःखाग्नितप्तात्मायःपिण्डः सुखसीकरैः । निर्वासि निर्वृताम्भोधौ यावत्त्वं न निमज्जसि ॥
