________________
૧૨૦
આત્માનુશાસન તેથી તું કર પુરુષાર્થ જીતવા, યમપ્રશમ ગુણગણ વડે. ભાવાર્થ – નિર્મળ અને અગાધ હૃદયરૂપ સરોવરમાં જ્યાં સુધી કષાયોરૂપી હિંસક જંતુઓનો સમૂહ નિવાસ કરીને રહે છે, ત્યાં સુધી એ ઉત્તમ ક્ષમાદિ ગુણોનો સમુદાય નિઃશંક થઈને તે હૃદયરૂ૫ સરોવરનો આશ્રય લેતો નથી. એટલા માટે હે ભવ્ય! તું યમરૂપ પાંચ વ્રતો સહિત તીવ, મધ્યમ અને મંદ ઉપશમના ભેદોથી કષાયોને જીતવાનો પ્રયત્ન કર.
શ્લોક-૨૧૪ हित्वा हेतुफले किलात्र सुधियस्तां सिद्धिमामुत्रिकी वाञ्छन्तः स्वयमेव साधनतया शंसन्ति शान्तं मनः । तेषामाखुबिडालिकेति तदिदं धिग्धिक्कलेः प्राभवं येनैतेऽपि फलद्वयप्रलयनाद् दूरं विपर्यासिताः ॥ તજી હેતુ ફળ મતિમાન પણ પરલોક-સિદ્ધિ જો ચહે, વળી સ્વયં મનની શાંતિ તે સાધન સદા કહેતા રહે; તો બિલ્લી ઉંદરવત્ વૃથા, કળિકાળ મહિમા, ધિક્ક એ, તેથી તો તે ઉભયભવનું હિત હણે વંચિત એ. ભાવાર્થ – જે પંડિતો પરિગ્રહના ત્યાગરૂપ હેતુ તથા તેના ફળભૂત મનની શાંતિને છોડીને પારલૌકિક સિદ્ધિની અભિલાષા કરે છે અને સ્વયં તેના સાધનરૂપે શાંત મનની પ્રશંસા કરે છે તેમનું આ કાર્ય ઉંદર-બિલાડી સમાન જાતિવિરોધી છે. અરેરે! ધિક્કાર છે આ કળિકાળના પ્રભાવને કે જેને વશ થઈ વિદ્વાન પણ આ લોક તથા પરલોક સંબંધી ફળને નષ્ટ કરીને અતિશય ઠગાય છે.
શ્લોક-૨૧૫ उद्युक्तस्त्वं तपस्यस्यधिकमभिभवं त्वामगच्छन् कषायाः प्राभूद् बोधोऽप्यगाधो जलमिव जलधौ किं तु दुर्लक्ष्यमन्यैः ।
