________________
૨૫૬
રાજહૃદય ભાગ-૧૪ હોતા હૈ. હમકો તો જ્ઞાન હુઆ નહીં, હમારી પ્રકૃતિ કહાંસે જાયેગી ? ઐસા પરમાર્થ નહીં લેના હૈ, ઇસમેં સે ભી પરમાર્થ લેના હૈ કિ જ્ઞાન હોનેસે પહલે તે મંદ પડ સકતી હૈ યા કમ હો સકતી હૈ. ઉસકા રસ ઠંડા કર સકતે હૈં.
અગર હમેં જ્ઞાનકી પ્રાપ્તિ કરની હૈ યા સ્વભાવની પ્રાપ્તિ કરની હૈ તો પહલે ઇસકા રસ મંદ પડતા હૈ. પ્રકૃતિકા રસ મંદ પડનેસે ઉસકી તાકાત હૈ વહ તૂટ જાતી હૈ. ઉસકી શક્તિ તૂટ જાનેસે ઉસકા અભાવ હો સકતા હૈ જહાં તક બલવાન હોતી હૈ ઉસકા અભાવ હોના સંભવ નહીં હૈ. ઇસલિયે મુમુક્ષુકી ભૂમિકા એક ઐસી ભૂમિકા હૈ કિ ઉસ ભૂમિકામેં પ્રકૃતિને રસ મંદ પડ જાતે હૈ યા કમ હો જાતે હૈં. ઉતના કામ નહીં કરે તો મુમુક્ષતા નહીં હૈ. યહ સાફ બાત હૈ. મુમુક્ષતા મેં ઉતના કામ હોના ચાહિયે.
મુમુક્ષુ – શાસ્ત્ર વાંચીને તારા પરિણામ ન સુધરે તો તે શાસ્ત્ર નહીં પણ છાપાં વાચ્યાં છે.
પૂજ્ય ભાઈશ્રી :- હાં. ઔર દૂસરા કિ યહ વીતરાગ વિજ્ઞાન હૈ, વીતરાગજ્ઞાન હૈ. કષાયકા અભાવ કરનેકા રામબાણ ઇલાજ હૈ. અમોઘ શસ્ત્ર હૈ. ઐસા ઉપાય મિલને પર ભી અગર તેરે પરિણામમેં ફર્ક નહીં પડતા હૈ (તો) અબ તો તેરા પરિણામ બદલને કે લિયે જગતમેં કોઈ ઉપાય નહીં હૈ, કોઈ સાધન નહીં હૈ. યહ બાત હો ગઈ. ઐસા વિચાર કરના ચાહિયે.
ઇસલિયે મુમુક્ષુકે બારેમેં યહ કહતે) હૈં કિ તથાપિ ઉન વચનોંકા ઐસા પરમાર્થ નહીં હૈ કિ જ્ઞાન હોને સે પહલે વે મંદ ન પડે યા કમ ન હોં. યદ્યપિ ઉનકા સમૂલ છેદન તો જ્ઞાનસે હોતા હૈ...” સમૂલ અર્થાત્ મૂલ સહિત. મૂલસે યે પ્રકૃતિના અભાવ હોના વહ તો જ્ઞાન કા સામર્થ્ય હૈ. સમ્યકજ્ઞાન હુએ બિના મૂલસે વહ જાનેવાલી નહીં હૈ. યહ બાત સહી હૈ. પરંતુ જબ તક કષાય આદિકી મંદતા યા ન્યૂનતા ન હો તબ તક જ્ઞાન પ્રાયઃ ઉત્પન હી નહીં હોતા.” જ્ઞાન ઉત્પન્ન કહાં સે હોગા ? ઇસકી કોઈ ભૂમિકા હૈ? યા સીધા હી જ્ઞાન ઉત્પન્ન હો જાતા હૈ? નીંદમેં. ઐસા નહીં હોતા. ઈસકી પૂર્વભૂમિકા અવશ્ય હોતી હૈ. ઔર ઇસ પૂર્વભૂમિકામેં બહુત