________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
શ્વાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાથી આત્માનુભૂતિ થઈ શકતી નથી. શ્વાસ તો હવા છે, વાયુકાયિક જીવનું ધ્યાન કરવાથી સમ્યગ્દર્શન કેવી રીતે પ્રગટ થાય? અશરીરી સિદ્ધ પરમાત્માનું ધ્યાન પણ શુભરાગરૂપ વિકલ્પ હોયતો વાયુકાયિકના ધ્યાનથી નિર્વિકલ્પદશા કેવીરીતે પ્રગટે? નિર્વિકલ્પ દશાનું કારણ એક માત્ર લાયકભાવ છે. ધરમના નામે કરમના બંધ ન થાય તેનું પળેપળે ધ્યાન રાખવું જોઈએ. ક્ષણિકનો બોધ કરવાની ચર્ચા તો ડગલે ને પગલે થતી હોય છે, પણ નિત્યના અનુભવપૂર્વક શણિકના બોધનું જૈનદર્શન સિવાય અન્ય ક્યાંય પણ નથી.
જો મન ભાવ કરતું હોય તો મનનું સંસાર પરિભ્રમણ થવું જોઈએ, આત્માનું નહીં. મન દુઃખ ભોગવવું જોઈએ, આત્મા નહીં. ઉપદેશ પણ મનને જ આપવો જોઈએ, આત્માને નહીં. મોક્ષ પણ મનનો થવો જોઈએ, આત્માનો નહીં. તેથી તારણ નીકળે છે કે આત્મા જ કર્મનો કર્તા તથા ભોક્તા છે, મન કંઈ કરતુંકે ભોગવતું નથી. તેથી બિચારા મનને લેવા-દેવા વિનાનું બદનામ કરવું યોગ્ય નથી.
