________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
જ્ઞાનનું કાર્ય વિચાર છે તથા શ્રદ્ધાનું કાર્ય પ્રતીતિ છે. જ્ઞાનપર્યાયમાં જે વિચાર ચાલે છે, શ્રદ્ધા ગુણ તેમાં પ્રતીતિ કરે છે. જેમ રાષ્ટ્રપતિની સહી વિના પસાર થયેલો ખરડો કાયદો કહેવાતો નથી, એ જ પ્રમાણે શ્રદ્ધા દ્રઢ થયા વિના જ્ઞાનમાં ચાલતા આત્માસંબંધી વિચારો સભ્યજ્ઞાન નામ પામતા નથી. રાષ્ટ્રપતિનું કામ માત્ર સહી કરવાનું છે તથા તેની નીચે કામ કરી રહેલા ૫૦૦ લોકોનું કામ વિચાર કરવાનું છે. જો રાષ્ટ્રપતિને તે ૫૦૦ લોકોનો સ્વીકાર ન હોય તો ૫૦૦ લોકોને ફરી વિચાર કરવાનું કહે છે, પણ પોતે વિચાર કરતા નથી તે જ પ્રમાણે શ્રદ્ધા ગુણનું કાર્યજ્ઞાનમાં ચાલતા વિચારોમાં સિક્કો મારવાનુ છે. જો શ્રદ્ધાને જ્ઞાનમાં ચાલતા વિચારોનો સ્વીકાર ન હોય તો શ્રદ્ધા વિચારનું કાર્ય કરતી નથી, જ્ઞાન જ વિચારનું કાર્ય કરે છે.
૫૦
જેટલો કાળ વિચાર કરવામાં લાગે છે, તેટલો કાળ સહી કરવામાં લાગતો નથી એ જ પ્રમાણે જ્ઞાનનું ઉપાર્જન કરવામાં જેટલો સમય લાગે છે એટલો સમય સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિમાં લાગતો નથી. સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ એક સમયમાં થઈ જાય છે.
જેમ પરિવર્તનશીલ વોચ (Watch)ને માત્ર વોચ જ કરીએ છીએ, તેમ પરિવર્તનશીલ જગતને માત્ર વોચ જ કરવાનું છે.
ધન વગેરે સંપત્તિને લુંટી શકાય છે, પરંતુ જ્ઞાનરૂપી સંપતિને જ્ઞાની પાસેથી લૂંટી શકાતી નથી. જો કે જ્ઞાની જ્ઞાનપ્રદાન કરવા માંગે તો જ્ઞાન પ્રદાન કરી શકે છે પરંતુ શ્રદ્ધા પ્રદાન થઈ શકતી નથી.
એક સામાન્ય વિદ્વાન પણ તત્ત્વનું જ્ઞાન આપી શકે છે પરંતુ ત્રણલોકના નાથ પરમાત્મા પણ અન્ય જીવને તત્ત્વની શ્રદ્ધા કરાવવા સમર્થ નથી. કરવામાં નબળાઈ છે. જાણવામાં અનંતશક્તિ છે. કેવળી ભગવાન એક પરમાણુનું પરિણમન કરવા સમર્થ નથી પણ આખા લોકાલોકને જાણવા સમર્થ છે.
