________________
૩૪
શણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
માનકષાયનું પોષણ ન કરીને દરેક આત્મામાં સમદ્રષ્ટિ કેળવીને પોતાની વિદ્વતાને આત્માનુભૂતિની પ્રાપ્તિ અર્થે જ ઉપયોગ કરે, તો નિશ્ચિતરૂપે આત્માનુભૂતિ પ્રગટ થઈ શકે છે.
જો વિદ્વાન પોતાની વિદ્વતાનું માન માંગશે, તો ધનવાન પોતાના ઘનનું માન માંગશે.
જ્ઞાની કહે છે કે ક્ષયોપશમ જ્ઞાન હોય કે ઘન હોય, બંને વસ્તુ નદીમાં વહેતા પાણીના પ્રવાહ જેવી ક્ષણિક છે તેથી તેના હોવાથી આત્મામાં એક ગુણ પણ વધી જતો નથી તથા ન હોવાથી આત્મામાંથી એક ગુણ પણ ઘટી જતો નથી.
ક્ષણિક વસ્તુના શણિકપણાનો બોધ કરીને ત્રિકાળ સ્થિર ટકી રહેનાર શાયકભાવને અનુભવવો એ જ ધર્મનો મર્મ છે.
પાંચ ઈન્દ્રિય તથા મન દ્વારા પરદ્રવ્યને જાણવામાં અનાદિકાળથી વહેતી પોતાની જ્ઞાન પર્યાય જ્યારે પરદ્રવ્ય તરફથી દ્રષ્ટિ હટાવી નિજસ્વભાવ તરફ કેન્દ્રિત થાય છે,
ત્યારે નિર્વિકલ્પ આત્માનુભૂતિ થાય છે. પરણેયોનો રસ ટળ્યા વિના પરયો પરથી દ્રષ્ટિ હટતી નથી તથા જ્ઞાનની મહિમા પણ આવતી નથી. જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવી એક ધ્રુવ જ્ઞાયકભાવની અનુભૂતિ માટે પરણેયોની આસક્તિથી વિરક્ત થવું અનિવાર્ય છે, તેથી જ્ઞાનીઓએ આત્માના જ્ઞાન સ્વભાવની અપાર મહિમા વર્ણવી છે.
