________________
ક્ષણિકનો બોધ અને નિત્યનો અનુભવ
૨૯
લોકમાં ડગલે ને પગલે એ દેખવામાં આવે છે કે માં પોતાના સુંદર રૂપાળા બાળકને કાજલનું ટીપકું કરે છે કે જેથી તેના બાળકના રૂપ પર કોઈ લોકોની નજર ન લાગી જાય. બસ આ પ્રકારની મિથ્યા માન્યતાનું પોષણ કરીને જીવ રાગાદિ ભાવોને પરદ્રવ્યની ક્રિયાના કર્તા માને છે. જો એવી રીતે કોઈની નજર લાગી જતી હોય તો રૂપાળી એવી રૂપસુંદરીઓને કાળા ટપકા કરવાની જરૂર વધુ પડત!
સાર એ છે કે જીવને પોતાના પુણ્યના ઉદયમાં અનુકૂળતા તથા પાપના ઉદયમાં પ્રતિકૂળતા મળે છે. પ્રત્યેક જીવની પરિસ્થિતિનું કારણ પ્રત્યેક જીવ પોતે જ છે.
જ્ઞાની અનુભવપૂર્વક સમજાવે છે કે જ્યારે રાગાદિ ભાવ વડે અનુકૂળતા તથા પ્રતિકૂળતા મળતી જ નથી તો શા માટે વ્યર્થમાં રાગાદિ ભાવો કરવા? હા, એટલું નુકસાન જરૂર થશે કે રાગાદિભાવોના કારણે અજ્ઞાનીને અનંત કર્મબંધનના ફળમાં અનંત સંસાર પરિભ્રમણ કરવું પડશે. તેથી અનુકૂળતાની પ્રાપ્તિ અર્થે કરેલા નિરર્થક રાગાદિભાવો પણ સંસાર પરિભ્રમણનું કારણ થતા હોવાથી સાર્થક સિદ્ધ થાય છે.
પૂ. કાનજીસ્વામી કહેતા કે રાગ તો ક્ષણિક છે, નપુંસક છે. રાગ વડે કંઈ જ થતું નથી. તેથી ક્ષણિક રાગની મહિમા છોડી ત્રિકાળ ટકી રહેનારા પોતાના શાયકભાવ પર દ્રષ્ટિ કર. ખરેખર ચૈતન્ય સ્વભાવી ત્રિકાળી પુરૂષને ભૂલીને ક્ષણિક વિકાર એવા રાગરૂપ નપુંસક તરફ જ્ઞાન પર્યાય દ્રષ્ટિ કરે એ જ જીવના પુરૂષાર્થની નબળાઈ છે. હવે સ્વયંવરનો પ્રસંગ છે. જ્ઞાન પર્યાયરૂપી સ્ત્રી સમક્ષ બે મુરતિયા હાજર છે, ત્રિકાળી અનંત શક્તિશાળી પુરૂષ ભગવાન આત્મા તથા નપુંસક રાગ. શાની ત્રિકાળી પુરૂષ ભગવાન આત્મામાં પોતાપણું કરે છે, વરે છે અર્થાત્ વરમાળા પહેરાવે છે જ્યારે અજ્ઞાની નપુંસક રાગમાં પોતાપણું કરે છે, વરે છે.
