________________
૨૬૦
મોક્ષમાળા-વિવેચન આ કાવ્યમાં રવિ, સેમ વગેરે સાત વારના નામ આપી મોક્ષની વાત કરી છે. શું કરીને જીવ સિદ્ધ થાય ? તે કહે છે.
તપાધ્યાને રવિરૂપ થાય = મૂળ માગધીમાં “તવહાણ” શબ્દ છે. તે ઉપરથી તપપધ્યાન શબ્દ બને છે. તપેપધ્યાને એટલે તપ અને ઉપધ્યાન વડે જીવ રવિરૂપ થાય. આઠમા પાઠમાં મહોતપેપધ્યાનવડે એમ શબ્દ છે. તપ કરીને જ્ઞાનધ્યાનસ્વાધ્યાય કરે. ઉપધાન – એ જ્ઞાન સ્વાધ્યાય ધ્યાન થવા વિશેષ પ્રકારનું તપ છે. તપ અને ધ્યાનથી જીવ સાતમી દૃષ્ટિ જે અર્થપ્રભા સમ – રવિરૂપ થાય. ત્યાં વિશેષ પુરુષાર્થ છે. પછી આઠમી દૃષ્ટિમાં આવે ત્યારે શશી અથવા સેમ એટલે ચંદ્ર જેવા સુહાય અર્થાત્ શેભે છે. ત્યાંથી સહજ સ્વભાવે આગળ વધે અને શીતળ થાય છે. ચંદ્ર, સૂર્યથી દૂર તેમ જ ચઢિયાત છે. રાજા વગેરે સૂર્ય જેવા સંતાપ આપે, સાધુ વગેરે શાંત, ચંદ્ર જેવા શાંતિ અને આનંદ આપે તેથી ચઢિયાતા છે. પ્રથમ ઉગ્ર તપ કરીને શાંત થયેલા સાધુ ચંદ્ર જેવા સૌમ્યરૂપે શેભે છે, પછી તે મંગળ પંક્તિ પામે એટલે કલ્યાણની પરંપરાને પામે છે. પાપને દૂર કરે અને સુખને પ્રાપ્ત કરે એ રૂપ મંગલકલ્યાણની પરંપરાને પામે છે. ત્યાં ચઢતી ચઢતી દશા છે. શ્રેણિ માંડી જ્યારે કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરે પછી તે શુદ્ધ આત્મા, બુધ એટલે જ્ઞાની સપુરુષોને પણ પ્રણામ કરવા યોગ્ય થાય છે. ૧
તે સગી ભગવાન નિગ્રંથ છે, કેવળજ્ઞાની છે, સદ્દગુરુના પણ ગુરુ હેવાથી મહાન ગુરુ છે, સિદ્ધિદાતા
