________________
૨૦૨
મોક્ષમાળા-વિવેચન અનુક્રમે ચઢતે કાળ થશે. અવસર્પિણી ઉત્સર્પિણી મળીને વીસ કેડીકેડી સાગરોપમનું એક કાળચક થાય. પછી બીજું કાળચક, એમ કાળની ગતિ અનંત છે. વર્તમાનકાળ પચમકાળ કહેવાય છે, તે અવસર્પિણી કાળને પાંચમે આરે છે. વર્તમાન અવસર્પિણીને હુંડાવસર્પિણી કહે છે. હુંડ એટલે કદરૂપું, ન ગમે તેવું, બિહામણું. આવા કાળમાં પુરુષ ન મળે. કદાચ હેય તે તેમની વાત પણ ઘણને ન ગમે.
આ પંચમકાળ બધી રીતે ખરાબ છે. આ પાંચમાં આરાનું વર્ણન સાંભળીને ત્રાષભદેવ ભગવાનને ઘણા શિષ્ય વૈરાગ્ય પામી ક્ષે ગયા. તે આરામાં આપણે છીએ તેથી બહુ ચેતતા રહેવાની જરૂર છે. બીજું ન સુધારી શકાય પણ પિતાને ભાવ ન બગડે એ સાચવવાનું છે.
ઘર્મની શરૂઆત શ્રદ્ધાથી છે. તરવાનું કારણ શ્રદ્ધા છે તેને જ આ કાળમાં અભાવ છે. નિગ્રંથ પ્રવચન પરથી મનુષ્યની શ્રદ્ધા ક્ષીણ થતી જશે–એ માનવા યોગ્ય છે એમ નહીં લાગે. મતમતાંતર વધે એટલે પરસ્પર નિંદા થવાથી બધા મત પેટા પડે અને લેકે સાચા ઘર્મને માને નહીં. સાચું બોલે તે હાનિ થાય એમ માને, તેથી જૂઠું બોલે. પાખંડી એટલે ઉપરથી સાધુને ડોળ કરનાર પાપી અને પ્રપંચી એટલે કિયાકાંડ કરનારા, વિષય કષાયને પિષે એવી ક્રિયાઓ બતાવનારા; લેકરંજન કરે, શંગારને પણ ઘર્મ બતાવે. પાખંડી ઉપરથી ડોળ કરે અને પ્રાચી તે પાપમાં ખુલ્લી રીતે પ્રવર્તે, તે ઉપરથી પણ સારું દેખાડે નહીં. વ્યાકુળ વિષયના સાઘને એટલે ચિત્તમાં જેથી વ્યાકુળતા અથવા મેહ થાય તે
