________________
૧૮૨
મોક્ષમાળા-વિવેચન (૨૧) પિતાના દેષ સમભાવપૂર્વક ટાળવા, એમ કેમ કહ્યું? દોષ ટાળે પણ સાથે અભિમાન થાય છે કે મારામાં ગુણ પ્રગટ્યો અને તે બીજામાં નથી. તેથી દેષ ટાળે પણ અભિમાન ન થવા દે. સમભાવ રાખે. કંઈક ગુણ પ્રગટે તેનું અભિમાન કરે તે આગળ વધતું અટકી જાય. તેથી “અઘમઘમ અધિકે પતિત, સકળ જગતમાં હુંય” એ ભૂલવા જેવું નથી. પિતાના દોષ જોવા માટે વીસ દેહા, ક્ષમાપના જ બેલવાના છે. પિતાના દે હોય તે ટાળવાના છે. એથી મેક્ષ થાય.
(૨૨) સર્વ પ્રકારના વિષયેથી વિરક્ત રહેવું એ મેક્ષે લઈ જાય એ વેગ છે. “વિષયરૂપ અંકુરથી ટળે જ્ઞાન ને ધ્યાન.” જરાય વિષયમાં અનુરાગ હોય તે મેક્ષમાર્ગથી પડે. વિષથી જીવ રખડ્યો છે. ત્તરદિશાઃ તિતો વિપકવાન ( સમાધિશતકલેક ૧૬) પાંચ ઇંદ્રિયના વિષયે લેવા-મૂકવામાં બહું કેણ છું?” એ વિચારવાને વખત ન મળે. વિષયથી કષાય થાય, કષાયથી બંધન થાય, બંધનથી જન્મ થાય, જન્મથી શરીર થાય, શરીરથી ઇંદ્રિય થાય, ઇદ્રિયથી વિષય થાય, એમ ચક ચાલ્યા કરે છે. સર્વ પ્રકારના વિષયથી વિરક્ત રહે તે “પ્રભુ પ્રભુની લય લાગે. માટે એક પ્રકારના વિષયથી વિરક્ત રહે કંઈ થાય નહીં. સર્વ પ્રકારના વિષયને ઓળખીને તેથી દૂર રહેવું. તેનું ફળ વૈરાગ્ય છે.
(૨૩) પાંચ મહાવ્રત એ મૂળ ગુણ છે. તેને શુદ્ધ એટલે અતિચાર ન લાગે તેમ પાળે. દરેક વ્રતની પાંચ
