________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૧૧૫ દિવસ મહેનત કરે તે પણ પેટ પૂરું ભરાતું ન હોય. પિતૃ = પિતા, પરણું = સ્ત્રી વગેરે અનેક પ્રકારના ઘંઘ = તોફાન કરે. પુત્ર-પુત્રી બધા સવારથી સાંજ સુધી ખાઉં ખાઉં અર્થાત ખાવાનું વગેરે માંગ માંગ કરે, પજવે; પણ ઘરમાં પૈસા નથી તે સમજે નહીં. હે રાજચંદ્ર! તેય જીવ ઝાઝા દાવા = આવું દુખ છતાં પણ હું પતિ છું, બાપ છું, કુટુંબ પાળું છું, મેટો છું એમ ઝાઝા દાવા કરે, મેટાઈ મૂકે નહીં. આટલી બધી જંજાળથી દુઃખી થત હેય તે પણ કુટુંબ વધારવાની તૃષ્ણ વગેરે ઘટે નહીં. છોકરાં પણ, ડેસે ડેસી હોય ત્યારે ભાવ ન પૂછે પરંતુ પછી લેકમાં સારું દેખાડવા કાણુ કાઢે.
() છેલ્લે દિવસે શું થાય? તે કહે છે. મરણ ઘડીની વાત છે. મરણ વખતે બોલાતું ન હોય અને જીવનદીપક એટલે આયુષ્યરૂપી દી કેવળ ઝાંખે પડી ગયું હોય અર્થાત્ બધી શક્તિએ મંદ પડી ગઈ હોય, પાસ્ય ફેરવાય નહીં. એવી છેલ્લી સ્થિતિ જોઈને, ભાઈઓએ એમ કહ્યું કે હવે ભાઈની ટાઢી માટી થાય તે સારું. ટાઢી માટી = જીવ દેહમાંથી નીકળી જાય ત્યારે શરીર ઠંડું થાય છે. માટી એટલે શરીર. આ સાંભળી હાથને હળાવીને ડેસાએ ખીજીને જણાવ્યું કે બેસ, બોલ્યા વિના બેસ, અને તારી ચતુરાઈને બાળી નાખ. બાળ એટલે બાળી નાખ. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર કહે છે, જુઓ તે ખરા, આ આશાપાશ કે છે કે જીવન પૂરું થાય તે પણ આ દેહ મારે છે એવું મારાપણું-મમતા જતી નથી ! તેને પહેલેથી છોડવી જ. જોઈએ. આશાને પાશ તેડવા જેવું છે.
