Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ पू.७६ अन्तिमन्यं शु. कस्य भवतीतिप्ररूपणम् ५५३ भवति । समुच्छिन्नक्रियाऽपतिपातिरूपं चतुर्थ शुक ध्यानन्तु-अयोगिनो वीतराग केवलिनो भवति । तस्य-चतुर्दश गुणस्थानवतित्वात् समुच्छिन्ना-विनष्टा सूक्ष्मा. ऽपि क्रिया उच्छवासादिका यत्र तत्-समुच्छिन्नक्रियम् तच्च तत्-अपतिपाति अनुपरतिशीलमिति समुच्छिन्नक्रियातिपातिनामकं चतुर्थ शुक्लध्यान मुच्यते॥७६
तत्वार्थनियुक्तिः-पूर्व तावत्-प्रथमद्वयं शुक्लध्यानं प्रतिपादितम, सम्मति चरमद्वयं शुक्लध्यानं प्रतिपादयितुमाह-'चरमा बे केवलिस्म' इति चरमे अन्तिमे द्वे शुक्लध्याने सूक्ष्म क्रियानिति-समुच्छिन्नक्रियाऽपतिपातिरूपे केवलिनः क्रमशः सयोगिकेवलिना अयोगिकेवलिनश्च भवतः न तु-छमस्थस्य तत्र-सयोगिवीतरागकेवलिन स्त्रयोदश गुणस्थानवतित्वात् सूक्ष्मक्रियाऽनिवति रूपं तृतीयं शुक्कयानं भवति, अयोगि केवलिनरतु-चतुर्दश गुणस्थावर्तित्वात
समुच्छिन्न क्रिया अप्रतिपाती नामक चौथा शुक्लध्यान अयोगी केवली को होता है, जो चौदहवें गुणस्थान में होते हैं। जिस ध्यान में उच्छवास आदि सूक्ष्म क्रिया भी निरुद्ध हो जाती है और जो अप्रति. पाती होता है, वह समुच्छिन्न क्रिया प्रतिपाती नामक चौथा शुक्लध्यान कहलाता हैं ॥७६॥
तत्वार्थनियुक्ति-दो प्रारंभ के शुक्लध्यानों का निरूपण किया जा चुका अब अन्तिम दो का निरूपण करते हैं- अन्तिम दो शुक्लध्यान सूक्ष्मक्रियानिति और समुच्छिन्न क्रियाअप्रतिपाति क्रमशः सयोग केवली और अयोग केवली को होते हैं, छद्मस्थ को नहीं होते। इनमें से सयोगि केवली तेरहवें गुणस्थान में होते हैं. अतः उन्हें सूक्ष्मक्रियानिति नामक तीसरा शुक्लध्यान होता है और अयोगि केवलो चौदहवें गुणस्थान में होते हैं, इस कारण ન સમછિન ક્રિયાપ્રતિપાતી નામક ચેાથે શુકલધ્યાન અગ કેવળીને થાય છે જેઓ ચૌદમાં ગુણસ્થાનમાં હોય છે. જે ધ્યાનમાં ઉચ્છવાસ આદિ સહમ ક્રિયા પણ નિરૂદ્ધ થઈ જાય છે અને જે અપ્રતિપાતિ હોય છે. તે સમુચ્છિન્ન ક્રિયાપ્રતિપાતી નામક ચર્થે શુકલવાન કહેવાય છે. I૭૬
તત્ત્વાનિયંતિ-પ્રારંભના બે શુકલધ્યાનું નિરૂપણ કરવામાં આવી ગયું, હવે અનિમ બેનું નિરૂપણ કરીએ છીએ-- - અન્તિમ બે શુકલધ્યાન સૂમક્રિયાવિત્તિ અને સમુચ્છિન્ન ક્રિયાઅપ્ર. તિપાતી ક્રમશઃ સગ કેવળી અને અગ કેવળી ને હોય છે. છવસ્થને હેતા નથી. આમાંથી અગી કેવળી તેરમાં ગુણસ્થાનમાં હોય છે આથી તેમને સૂફમક્રિયાનિવર્જી નામક ત્રીજું શુક્લધ્યાન હોય છે અને અાગી. કેવળી ચૌદમાં ગુણસ્થાનમાં હોવાના કારણે તેમને સમુચિછન્નક્રિયા-અપ
त०७० श्री तत्वार्थ सूत्र : २
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |