________________
१४४
नन्दी सूत्रे
3
"
त्कर्षेण = सर्वप्रचुरतया यावत् लोकं दृष्ट्रा -लोकमुपलभ्य प्रतिपतेत् न भवेत्, प्रदीप इव नाशमुपगच्छेत् तस्य तथाविधक्षयोपशम जन्यत्वात् तदेतत् प्रतिपात्यवधिज्ञानम् । शेषं सुगमम् । नवरं यव इति यवमध्यम्, पाद इति पादमध्यतलप्रदेशः, कुक्षिद्विहस्तममाणः, धनुश्चतुर्हस्तप्रमाणं पृथक्त्वं = सर्वत्रापि द्विप्रभृति आनवभ्य इति सिद्धान्तपरिभाषया द्रष्टव्यम् । इति पञ्चमो मेदः५ ।। सू० १४ ।।
"
योजनकोटिपृथक्त्व को, योजनकोटीकोटि को अथवा योजनकोटीकोटि पृथक्त्व को, योजनसंख्येय को, अथवा योजनसंख्येयपृथक्त्व को योजनअसंख्येयको, अथवा योजन- असंख्येय पृथक्त्व को, उत्कृष्टरूप से समस्तलोक को देखकर भी तथाविध-क्षयोपशमजन्य होने से प्रदीप की तरह नष्ट हो जाता है, वह प्रतिपाति अवधिज्ञान है ।
"
यहाँ पर यह जानना चाहिये - आठ बालाग्रों की एक लिक्षा होती आठ लिक्षाओं की एक यूका, आठ यूकाओं का एक यवमध्य, आठ यवमध्यों का एक अगुल, छ अङ्गुल का एक पाद ( पादमध्यतल प्रदेश), दो पादों की एक वितस्ति- ( बेत ), दो वितस्तियों की एक रत्नि (हाथ), दो रत्नियों की एक कुक्षि, दो कुक्षियों का एक धनुष, दो हजार धनुषों का एक गव्यूत (कोस) और चार गव्यूतों (कोसों) का एक योजन होता है । योजनसंख्या की उत्तरोत्तर वृद्धि होने से योजनशत, योजनसहस्र, याजनलक्ष, योजनकोटि, योजनकोटीकोटि, योजनसंख्येय और योजनअसंख्येय होता है । दो से लेकर नौ तक को पृथक्त्व कहते हैं यह ज्ञान का पांचवां भेद हुआ ५ ।। सू० १४ ॥
ચેજનઅસ ંખ્યેયને અથવા ચેાજનઅસ’ધ્યેયપૃથકત્વને, ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી સમસ્ત લેાકને દેખીને પણ તેવા પ્રકારના યેાપશમજન્ય હોવાથી પ્રદીપની જેમ નષ્ટ થઈ જાય છે તે પ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન છે.
અહીં એ જાણવું જોઈ એ કે આઠ ખાલાગોની એકલિક્ષા થાય છે, આઠ લિક્ષાઓની એક ચૂકા, આઠ ચૂકાના એક યવમધ્ય, આઠ યવમધ્યાના એક અંશુલ, છ અ’ગુલના એક પાઢ (પાકના મધ્યતલ પ્રદેશ), એ પાદની એક વિતસ્તિ (वेत) में वितस्तियोनी मे रत्नि (हाथ). मे रलियोनी ४ मुक्षि, में मुक्षिखानु એક ધનુષ, બે હજાર ધનુષોનું એક ગબૂત (કેાસ) અને ચાર ગબ્યતાના એક ચેાજન થાય છે. ચેાજનસંખ્યાની ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ થવાથી ચેાજનશત, ચેાજનસહસ્ર, ચેાજનલક્ષ, ચેાજનકેાટી, ચેાજનકેાટીકાટી, ચેાજનસ ચૈય અને યાજનઅસÅય થાય છે. એથી લઇને નવ સુધીનાને પૃથકત્લ કહે છે. આ જ્ઞાનનો પાંચમે ભેદ थथेो. ॥ सू १४॥
શ્રી નન્દી સૂત્ર
