________________
नन्दी सूत्रे
तेषु = तथाविधविशुद्धाध्यवसाय विशेषबलेन देशघातिरूपतया परिणमितेषु, देशघातिरसस्पर्धकेष्वपि च अतिस्निग्धेषु अल्परसीकृतेषु तेषां मध्येकतिपयरसस्पर्धकगतस्योदयावलिकामविष्टस्यांशस्य क्षये, शेषस्य चोपशमे विपाकोदयविष्कम्भरूपे सति जीवस्यावधिमन:पर्ययज्ञानचक्षुर्दर्शनादयो गुणाः = क्षायोपशमिकाः, जायन्ते ==प्रादुर्भवन्ति ।
अयं भावः - यदाऽवधिज्ञानावरणीयादीनां देशघातिनां कर्मणां सर्वघातीनि रसस्पर्धकानि विपाकोदयमागतानि वर्तन्ते, तदा तद्विषयः केवल एक एव शुद्ध औदयिकभावो भवति । यदा तु देशघातिरसस्पर्धकानामुदयस्तदा तदुदयादौदयिको भावः कतिपयानां च देशघातिरसस्पर्धकानां सम्बन्धिन उदयावलिकामविष्टस्यांशस्य क्षये, से देशघातीरूप परिणमाने पर, तथा अतिस्निग्ध देशघाती के रसस्पर्धकों को भी अल्परसरूप करने पर, और इनके बीचमें भी जो कितनेक रसस्पर्धकों का अंश है कि जो उदद्यावलिमें प्रविष्ट हो चुका है वह जब नष्ट हो जाता है, तथा अवशिष्ट उपशम अवस्थामें रहता है, ऐसी स्थितिमें जीव के क्षायोपशमिक अवधिज्ञान, मन:पर्ययज्ञान तथा चक्षुर्दर्शन आदि गुण प्रकट होते हैं ।
फलितार्थ इसका यह है कि – जिस समय अवधिज्ञानावरणीय आदि देशघाती कर्मों के सर्वघातिरसस्पर्धक, विपाकोदय वाले होते हैं तो उस समय तद्विषयक केवल एक ही शुद्ध औदयिकभाव होता है १ । तथा - जिस समय उनके देशघातीरसस्पर्धकों का उदय होता है उस समय उनके उदयसे औदयिक भाव, तथा कितनेक देशघातिर सस्पर्धhi के संबन्धी उदयाबलिकाप्रविष्ट अंश का क्षय होने पर और अब -
७४
દેશઘાતિરૂપ પરિણમાતાં, તથા અતિસ્નિગ્ધ દેશઘાતીના રસસ્પર્ધકોને પણુ અપરસ રૂપ કરતાં, અને તેમની વચ્ચે પણ જે કેટલાંક રસસ્પર્ધકોના અંશ છે કે જે ઉદયાવલિમાં પ્રવેશ કરી ચૂકયાં છે, તે જયારે નષ્ટ થાય છે, તથા અશિષ્ટ ઉપશમ અવસ્થામાં રહે છે, એવી સ્થિતિમાં જીવને ક્ષાયેાપશમિક અવધિજ્ઞાન, મનઃપયજ્ઞાન તથા ચક્ષુર્દેશન આદિ ગુણુ પ્રગટ થાય છે (૧)
તેનું તાત્પર્ય એ છે કે જ્યારે અવધિજ્ઞાનાવરણીય આદિ દેશઘાતી કર્મોનાં સઘાતિરસસ્પર્ધક વિપાકેાયવાળાં થાય છે ત્યારે તે વિષયના ફકત એક જ શુદ્ધ ઔયિક ભાવ હાય છે (૧). તથા જે સમયે તેમના દેશઘાતિરસસ્પ કોના ઉય થાય છે તે સમયે તેના ઉદયથી ઔયિક ભાવ, તથા કેટલાંક દેશઘાતિરસસ્પર્ધા કોનાં સંબધી ઉદયાવલિકાપ્રવિષ્ટ અંશના ક્ષય થતાં અને અવ
શ્રી નન્દી સૂત્ર
