________________
सर्यप्रज्ञप्तिसूत्र जातस्तावानेव पश्चोत्तरशतत्रयरूपः-३०५ । ततः 'अट्ठासीई पुस्सो सोज्झा' अष्टाशीतिः पुष्ये शोध्या । इत्युक्तत्वात् पुष्यनक्षत्रसत्का अष्टाशीतिः-अष्टाशितिप्रमाणं पुष्यस्य शोधनकं परिशोधनीयमिति तथा क्रियते-३०५-८८ २१७ शोधिते च पश्चात् स्थिते शेषे सप्तदशोत्तरे द्वे शते । अस्माच शेषरूपाद्राशेः पुनरपि सप्तषष्टिरूपमाश्लेषा नक्षत्रस्य शोधनकं शुद्धयेदिति सप्तषष्टया शोध्यते-२१७-६७=१५० शोधिते च पश्चात् स्थितं शेषं सार्द्ध शतम्-१५० । अस्मादपि शेषराशेः पुनरपि चतुस्त्रिंशदधिकं शतम्१३४ एतत्तुल्यं मघानक्षत्रस्य शोधनकं परिशुद्धयेदिति चतुस्त्रिंशच्छतेन मघा शोधनीया-१५०-१३४=१६ शोधिते च पश्चात् स्थिताः षोडश । अत आगतं यत् पूर्वाफाल्गुनी नक्षत्रस्य षोडशचतुस्त्रिंशदधिकशतभागान्- सूर्योऽवगाह्य प्रथमं स्वकीयमृतुं परिसमापयेत्-परिसमापयतीति सिद्धयति गणितोक्तोदाहरणदिशेति ॥ गुणा करे ३०५+१=३०५ एकसे गुणितराशि विना विकृत ही उसी प्रकार रहता है इस नियम से एक से गुणित उतनी संख्यावाला ३०५ तीनसो पांच ही रहता है । तत्पश्चात् (अट्ठासाई पुस्सो सोज्झा) इस कथनानुसार पुष्यनक्षत्र संबंधी अठासी प्रमाणका शोधनकको परिशोधित करे जैसे ३०५-८८= २१७ शोधित करने पर दोसो सत्रह शेष रहता है इस शेषरूप राशि में से पुनः सरसठरूप अश्लेषानक्षत्र का शोधनक शुद्ध होता है, अतः इस प्रकार सरसठ से शोधित करे. २१७-६७=१५० शोधित करने से पश्चात् एकसो पचास १५०। शेष रहता है । इस शेषराशि में से पुनः एकसो चोतीस १३४ मधानक्षत्रका शोधनकको शुद्ध करे इस प्रकार एकसो चोतीससे मघा ४३ शोधित होता है जैसे कि-१५० १३४=१६ शोधित करने से पश्चात् सोलह शेष रहता है इससे यह ज्ञात होता है कि पूर्वाफाल्गुनी नक्षत्रका एकसो પહેલાં કહેલ ધ્રુવરાશી જે ત્રણસો પાંચ છે તેને ગુણાકાર કર ૩૦૫+૧=૩૦૫ એકથી ગુણવામાં આવેલ રાશી ફેરફાર વગર એજ પ્રમાણે રહે છે. આ નિયમાનુસાર એકથી ગુણવામાં આવેલ ૩૦પા એટલી સંખ્યાથી રહે છે. અર્થાત્ ૩૦૫ ત્રણસો પાંચજ રહે છે. ते पछी (अट्ठासीई पुस्सो सोज्जा) २0 ४थन प्रभाष पुष्य नक्षत्र समधी म४याशी પ્રમાણુવાળા શેધનકને શોધિત કરવા જેમકે-૩૦૫-૮૮=૧૭ આ રીતે શોધિત કરવાથી બસે સત્તર શેષ રહે છે. આ શોધનકરૂપ સંખ્યામાંથી ફરીથી સડસઠ રૂપ અશ્લેષા નક્ષત્રનું
ધનક શુદ્ધ થાય છે. આ રીતે સડસઠથી શેધિત કરવું ૨૧૭-૬૭=૧૫૦ ધિત કરવાથી એકસેપચાસ શેષ રહે છે. આ શેષ સંખ્યામાંથી ફરીથી એકત્રીસ ૧૩૪ મઘા નક્ષત્રના શાધનકને શુદ્ધ કરવા આ પ્રમાણે એકત્રીસથી મઘા નક્ષત્ર રોધિત થાય છે. જેમકે૧૫૦–૧૩૪=૧૬ રોધિત કર્યા બાદ સેળ શેષ રહે છે. આનાથી એમ જણાય છે કેપૂર્વાફાશુની નક્ષત્રના એકસે ત્રીસ અધિક સેળભાગ કું ને સૂર્ય જોગવીને પહેલી
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
