________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ सू.८ सप्तपृ. धनोदध्यादीनां तिर्यग्वाहल्यम् ___ ८५ कालवर्णाद्युपेत द्रव्यास्तित्वं ज्ञातव्यम्, अयमेव भावः ‘एवं जाव अहे सत्नमाए जं जस्स बाहल्लं' इति प्रकरणस्येति । एवं तणुवायवलयस्स वि जाव अहे सत्तमाए जं जस्स बाहल्लं' एवं तनुवातवलयस्यापि यावदधः सप्तम्याः यद् यस्य बाहल्यम्, अयं भावा-यथा रत्नप्रभात आरभ्य सप्तमपृथिवी पर्यन्त घणोदधि धनवातवलयस्य तत्तद्वाहल्ययुक्तस्य क्षेत्रच्छेदेन छिद्यमानस्य वर्णाद्युपेतद्रव्यास्तित्वम् अन्योन्य संबद्धादित्वं च निरूपितम्, एवमेव रत्नप्रभात आरभ्य यावदधः सप्तमी पृथिवी पर्यन्त पृथिवीगत तनुवातवलयस्यापि तत्तद्वाहल्योपेतस्य क्षेत्रच्छेदेन छिद्यमानस्य वर्णाद्युपेत द्रव्यास्तित्वादि पतिपादनीयम् तथाहि बाहल्पप्रमाणम्-रत्नप्रमाया स्तनुवातवलयस्य षट्क्रोशं बाहल्यम् १, शर्कराप्रभायाः सत्रिभाग षट्क्रोशं क्रोशस्य तृतीयभाग सहित षट्क्रोशं बाहल्यम् २, णत, एवं अन्योन्य संबद्धादि विशेषणों से युक्त परस्पर समुदाय रूप से रहते हैं, ऐसा जानना चाहिये। ‘एवं तणुवायवलयस्स वि जाव अहेसत्तमाए जं जस्स बाहल्लं' जिस प्रकार से रत्न प्रभा से लेकर सातवीं तमस्तमः प्रभा पृथिवी तक में आश्रित धनोदधि और घनवात जो अपने अपने बाहल्य से युक्त हैं उनके क्षेत्रच्छेद से विभाग करने पर उन उन में रहे हुए द्रव्य का वर्णादि युक्त होना कहा गया है उसी प्रकार रत्नप्रभा पृथिवी से लेकर सातवीं तमस्तमःप्रभा पृथिवी पर्यन्त अपने अपने बाहल्य से युक्त उनके क्षेत्रच्छेद से विभक्त तनुवात वलय में रहे हुए द्रव्यों का भी वर्णादि वाला होना जान लेना चाहिये। जैसे तनुवात की मोटाई प्रथम पृथिवी में छह कोश की कही गई है द्वितीय शर्करा पृथिवी में एक कोश के तृतीय भाग सहित छह પરિમંડલ વિગેરે સંસ્થાનેથી પરિણત અને અન્ય સંબદ્ધાદિ વિશેષણોથી યુકત પરસ્પરમાં સમુદાય પણાથી રહે છે. તેમ સમજવું.
'एवं तणुवायवलयस्स वि जाव अहे सत्तमाए जौं जस्स बाहाल्ल' २ પ્રમાણે રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી લઈને સાતમી તમસ્તમપ્રભા પૃથ્વી સુધીમાં તે તે પૃથ્વીના આશ્રિત ઘનેદધિ અને ઘનવાત કે જે પોત પોતાના બાહલ્યથી યુક્ત છે. તેના ક્ષેત્ર છેદથી વિભાગ કરવાથી તેમાં રહેલા દ્રવ્યને વર્ણાદિથી યુકત હોવાનું કહેલ છે. એ જ પ્રમાણે રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી લઈને સાતમી તમસ્તમા પ્રભા પૃથ્વી પર્યન્ત પિતા પોતાના બાહલ્યથી યુક્ત તેના ક્ષેત્રછેદથી વિભાગ કરેલા તનુવાત વલયમાં રહેલા દ્રવ્યોનું પણ વર્ણાદિવાળા હોવાનું સમજવું જેમ તનુવાતની વિશાળતા પહેલી પૃથ્વીમાં છ ગાઉની કહી છે, બીજી શર્કરા પ્રભા પૃથ્વીમાં એક ગાઉના ત્રીજા ભાગ સહિત છ ગાઉની કહેલ છે.
જીવાભિગમસૂત્ર
