________________
जीवाभिगमसूत्रे
२९८
पन्नत्ता' कालः कालावभासा यावत् परमकृष्णा वर्णेन प्रज्ञप्ताः - कथिताः, अत्र यावत्पदेन 'गंभीर लोमहरिसजणणा, भीमा, उत्तासणया' इत्येषां संग्रहः । गम्भीर लोमहर्षजनकाः, भीमाः, उत्त्रासनकाः इतिच्छाया । कालाः, कृष्णाः, काला अपि केचित् पूर्णतया काला न भवन्तीत्यत आह - कालावभासाः - कृष्णकान्ति कलिताः, गम्भीरलोमहर्षजनाः गम्भीराश्च ते भीषणत्वाद रोमहर्षजननाः रोमावोत्पादकाचेति लोमहर्षजननाः, तत्र हेतुमाह - भीमाः भयङ्कराः, अतएव उत्त्रासनकाः उत्त्रासजनका इति । 'तं जहां' तद्यथा - तन्नरकगत वेदनास्वरूपं यथा - 'तेणं तत्थ' ते परशुरामादयः तत्राप्रतिष्ठाननाम के नरके 'वेयणं वेदेंति' वेदनां वेदयन्ति, कीदृशीं वेदनां वेदयन्ति तत्राह - 'उज्जलं ' इत्यादि, 'उज्जलं' उज्ज्वलां दुःखरूपतया जाज्वल्यमानाम् 'विपुल' विपुलां सकलशरीरव्यापितया विस्तीर्णाम् हो गया ये सब नारक जीव वहां कृष्ण वर्ण वाले उत्पन्न हुए यहां 'काले कालोभासे जाव परमकिव्हा वण्णेणं पण्णत्ता' यहां यावत्पद से 'गंभीर लोमहरि सजणणा भीमा उत्तासणिया' इन पदो का ग्रहण होता है अर्थात् के वर्ण से काले होते हैं वे मात्र काले ही नहीं उनकी कांति भी काली होती है भीषण होने से उनको देखते ही शरीर में रोमाञ्च खडे होने लगते हैं क्योंकि वे बड़े भीम भयजनक होते हैं इसी से वे देखने वालों को उत्त्रास उत्पन्न करने वाले होते हैं। वे वर्ण से परम अत्यन्त कृष्ण वर्ण वाले कहे गये हैं । 'तद्यथा' वहां की वेदना इस प्रकार की होती है- उन परशुराम आदिको ने उज्ज्वल आदि वक्ष्यमाण विशेषणों वाली वेदना का अनुभवन करना होता हैं। इस उज्ज्वल, विपुल, प्रगाढ आदि वेदना के विशेषणों का अर्थ पहिले इसी प्रकरण में स्पष्ट लिख दिया गया है - जैसे- उज्ज्वल - दुःख रूप से जाज्वल्यमान,
ना२४ भयो त्यां अजा वर्षावामा उत्पन्न थया. ' काले कालोभासे परमकिन्हा वण्णेणं पण्णत्ता' महिया यावत्पथी 'गंभीरलोम हरिसजणणा भीमा उत्तासजिया' मा होना संग्रह थये। छे. अर्थात् तेथे वर्षाथी अणा होय छे. तेथे ફક્ત કાળા જ હાય છે, તેમ નહીં પણ તેઓની કાંતી પણ કાળી જ હાય છે. તેઓ ભીષણ હાવાથી તેઓને જોતાંજ શરીરમાં રોમાંચ ઉભા થઈ જાય છે. કેમકે તેઓ એકદમ ભયંકર ભય ઉત્પન્ન થાય તેવા હાય છે. તેઓ વર્ષોંથી પરમ કહેતાં અત્યંત કાળા વર્ણવાળા હોવાનું કહ્યુ છે. ‘તદ્યથા’ તે આ પ્રમાણે ત્યાંની વેદના આવા પ્રકારની હોય છે. તે પરશુરામ વિગેરે એ ઉજ્જવલ વિગેરે વક્ષ્યમાણ વિશેષણાવાળી વેદનાના અનુભવ કરે છે. અર્થાત્ ભાગવે છે.
આ ઉજ્જવલ, વિપુલ, પ્રગાઢ વિગેરે વેદનાના વિશેષણાના અ પહેલા આજ પ્રકરણમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવેલ છે. જેમકે ઉજ્જવલ દુઃખ રૂપે જાજવલ્યમાન,
જીવાભિગમસૂત્ર
