________________
७६
भगवतीसूत्रे
प्रमाणा शरीरावगाहना । पूर्वगमत्रये तु द्वादशयोजनममाणाऽपि कथितेति १ । तथा 'जो सम्मदिट्ठी' नो सम्यग्दृष्टयः जघन्यस्थितिकतया सास्वादनसम्यग्दृष्टे
स्पादात् प्रथमगमत्रये तु सम्यग्रदृष्टिरपि कथितः, उत्कृष्टस्थितिकस्यापि तेषु संवान् अतो दृष्टिद्वारे भवति वैलक्षण्यमिति । 'मिच्छादिट्ठी' मिथ्यादृष्टयः, 'णो सम्मामिच्छादिट्ठी' नो सभ्य मिध्यादृष्टयः, पूर्वगमत्रये सम्यग्दृष्टित्वस्य मिथ्यादृष्टित्वस्य च विधानं कृतम् मिश्रदृष्टिश्वस्य निषेधः कृतः इह तु सम्यग्दृष्टित्वस्य मिश्रदृष्टित्वस्य निराकरणम् मिध्यादृष्टिश्वस्य विधानं जघन्यस्थितिकत्वात् इति २ | तथा 'दो अन्नाणा नियमं ' द्वे अज्ञाने मत्यज्ञानश्रुताज्ञाने नियमतो भवतः । पूर्वमज्ञानद्वयं तथा ज्ञानद्वयमपि कथितम् इह तु अज्ञानद्वयमात्र
है, पूर्व के तीन गम में यह अवगाहना १२ योजन प्रमाण है, यह सम्यदृष्टि और मिश्रदृष्टि होता नहीं है, क्योंकि जघन्य स्थितिवाला होने से इसमें सास्वादन सम्यग्दृष्टि का उत्पाद नहीं होता है, प्रथम तीन गम में तो सम्पदृष्टि भी होता है क्योंकि उनमें उत्कृष्ट स्थितिवालों का भी संभव है यही यहां अन्तर है, 'नो सम्मामिच्छादिट्ठी' सम्यग्मिथ्यादृष्टि अर्थात् मिश्रदृष्टिवाले नहीं होते हैं । 'मिच्छादिट्ठी' ये मिथ्यादृष्टि होते हैं। पूर्व के तीन गमों में सम्यग्दृष्टि का और मिथ्यादृष्टि का इन दो दृष्टियों का विधान किया गया है, और मिश्रदृष्टियों का निषेध किया गया है, परन्तु यहां पर मिथ्वादृष्टि के विधान के साथ सम्यग्दृष्टि और मिश्रदृष्टि इन दोनों का भी निषेध किया गया है, मिथ्यादृष्टिता का विधान इस के जघन्य स्थितिवाला होने के कारण हुआ है । 'दो अन्नाणा नियमं' यहां मतिअज्ञान और श्रुतअज्ञान ये
ત્રણ ગમેામાં આ અવગાહના ૧૨ ખાર ચેાજન પ્રમાણની કહી છે. તેઓ સમ્ય દૃષ્ટિ કે મિશ્ર દૃષ્ટિવાળા હૈ।તા નથી. કેમકે-જઘન્ય સ્થિતિવાળા હાવાથી તેમાં સાસ્વાદન સભ્યષ્ટિના ઉત્પાદ થતા નથી. પહેલા ત્રણ ગમેામાં તે સમ્યગ્ દૃષ્ટિવાળા પણુ હાય છે, કેમકે-ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા એ ઇંદ્રિયામાં સાસ્વાદન સમ્યગ્ દૃષ્ટિના ઉત્પાદ થાય છે. તેથી આ મિથ્યાદષ્ટિ વાળા કહ્યા છે. પહેલાના ત્રણ ગમેામાં તેઓમાં સમ્યગ્ દૃષ્ટિપણાનું અને મિથ્યાર્દષ્ટિ પણાનુ' આ મને દૃષ્ટિયાનું વિધાન કરેલ છે, અને મિશ્ર દૃષ્ટિને નિષેધ કહેલ છે. પણ અહિયાં મિથ્યા દૃષ્ટિના વિધાનની સાથે મિશ્રર્દષ્ટિ અને સમ્યગ્ દૃષ્ટિ આ ખન્નેના નિષેધ કરેલ છે. મિથ્યાર્દષ્ટિ પણાનુ વિધાન આને જધન્ય स्थितिवाणा होवाने अर थयेल छे. 'दो अन्नाणा नियम' मडियां भति
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
