________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१२ सू०३ द्वीन्द्रियेभ्यः पृ. नामुत्पत्तिनिरूपणम् ७५ चेव अपणा जहन्नकाल हिरो जाओ' स एव-दौन्द्रिय जीव एव यदि आत्मनास्वयं जघन्यकालस्थितिको भवेत् अथ च पृथिवीकायिकेषु समुत्पन्नो भवेत् तदा'तस्स वि एस चेव वत्तवया तिसु वि गमएसु' तस्याऽपि-आत्मना जघन्यकाल. स्थितिकस्य पृथिव्यामुत्पित्सो र्जीवस्य द्वीन्द्रियस्याऽपि एषैव वक्तव्यता त्रिध्वपि चतुर्थपञ्चमषष्ठेष्वपि गमकेषु वक्तव्या, गमत्रयेऽपि उत्पादपरिमाणादिकं सर्वमपि वक्तव्यम् । द्वितीयगमत्रयस्यापि एषैव वक्तव्यता वैलक्षण्यं दर्शयति-नवर' इत्यादि, 'नवरं इमाई सत्त णाणत्ताई' इमानि-वक्ष्याणानि सप्त नानात्वानि । विंशतिद्वारान्तर्गत सप्तद्वारेषु वैलक्षण्यं भवति तद्यथा--'सरीरोगाहणा जहा पुढवीकाइयाण' शरीराबगाहना यथा पृथिवीकायिकानाम् यथा अशुलासंख्येयभाग-'सो चेष अपणा जहन्नकालदिइओ' यदि दीन्द्रिय जीव स्वयं जघन्य काल की स्थिति वाला है और वह पृथिवीकायिकों में उत्पन्न होने के योग्य है तो 'तस्स वि एस चेव वत्तव्वया तिसु वि गमएस्सु' इस प्रकार के उसके चतुर्थ गम में यही पूर्वोक्त वक्तव्यता कहनी चाहिये । और यही पूर्वोक्त वक्तव्यता उसके पांचवें, छठे गम में भी कहनी चाहिये। परन्तु चतुर्थ पंचम एवं छठे गमों में पूर्वोक्त वक्तव्यता से इन सात षातों में विशेषता है, यही विषय 'नवरं इमाई सत्त णाणत्ताई' इस सूत्रपाठद्वारा सूत्र कारने प्रकट किया है, इससे यह समझाया गया है कि वीसों द्वारों के अन्दर इन शरीरावगाहना, दृष्टि, ज्ञान, योग, स्थिति, अध्यवसाय६ और अनुबन्ध इन सात द्वारों में अन्तर है, शरीरावगाहना यहां पृथिवीकायिक जीवों के जैसा अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण चेव अप्पणा जहन्न कालद्विइए जाओ' ले तो द्रियाणा ०१ पोत જઘન્ય કાળની સ્થિતિવાળે છે, અને તે પૃથ્વીકાચિકેમાં ઉત્પન્ન થવાને छ, त'तस्स वि एस चेव वत्तव्वया तिसु वि गमएसु' मारीत ना यथा ગમમાં પણ આ પહેલાં કહેલ કથન જ કહેવું જોઈએ. અને આજ રીતનું કથન તેના પાંચમાં અને છઠ્ઠા ગમમાં પણ કહેવું જોઈએ. પરંતુ ચેથા, પાંચમા, અને છઠ્ઠા ગમમાં પહેલાના કથન કરતાં આ નીચે જણાવેલ સાત भासतमा नुहा छ. से पात 'नवर इमई सत्त णाणत्ताई' मा सूत्र પાઠથી સૂત્રકારે બતાવેલ છે. આ સૂત્રપાઠથી એ સમજાવ્યું છે કે--વીસે દ્વારમાં આ શરીરની અવગાહના દષ્ટિ, જ્ઞાન, ગ, સ્થિતિ, અધ્યવસાય અને અનુબંધ આ સાત દ્વારમાં જુદાપણું છે. શરીરની અવગાહના અહિયાં પૃથ્વી કાય ની જેમ આગળના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણુવાળી છે. પહેલાના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
