________________
भगवतीस्त्रे गुणाः,३ तेभ्य स्तियस्त्रियोऽसंख्यातगुणाः,४ ताभ्यो देवा असंख्यातगुणाः,५ तेभ्यो देव्यः संख्यातगुणाः,६ सिद्धाः ७ तिर्यश्चश्व८ प्रत्येकमनन्तगुणाः, इतिअष्ट गविसमासेन अल्प बहुत्वमिति । ___'एएसि गं भंते ! सइंदियाणं एगिदियाणं जाव अणिदियाण य कयरे कपरे०' एतेषां खलु भदन्त ! सेन्द्रियाणामे केन्द्रियाणां यावत् अनिन्द्रियाणां च कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिका वा ? अत्र यावत्-पदेन द्वीन्द्रिय-त्रीन्द्रिय-चतुरिन्द्रिय-पञ्चेन्द्रियाणां च ग्रहणं भवति इति, तथा च-एतेषां परस्परमल्पबहुत्वविषयक प्रश्नः ? उत्तरमाह-'एयंपि' इत्यादि । 'एयं पि जहा रूपात गुणें हैं। इनसे नैरपिक असंख्यातगुणें हैं। इनसे तिर्यश्चस्त्रियां असंख्यातगुणी हैं। देव इनसे भी असंख्यातगुणें हैं। इनसे भी संख्यातगुणी देवियां हैं। तथा सिद्ध और तिर्यश्च ये प्रत्येक अनन्तगुणे २ हैं। इस प्रकार से यह संक्षेपतः अर्थ की अपेक्षा अष्टगति विषयक अल्प बहुत्व कहा है। __ अब श्री गौतमस्वामी प्रभुश्री से इस प्रकार पूछते हैं-'एएसिणं भंते! खइंदियाणं एगिदियाणं जाव अणिदियाण य कयरे कयरे०' हे भदन्त । सेन्द्रिय, एकेन्द्रिय यावत् अनिन्द्रिय जीवों में-इन्द्रिय उपयोग रहित जीवों में-कौन जीव किनकी अपेक्षा यावत् विशेषाधिक हैं ?-यहां प्रथम यावत्पद से इन्द्रिय, तेहन्द्रिय, चौहन्द्रिय और पश्चेन्द्रिय' इन जीवों का ग्रहण हुआ है। तथा-द्वितीय यावत्पद से 'अल्पावा, बटुका वा, तुल्या वा इन पदों का ग्रहण हुआ है। इसके उत्तर में प्रभुश्री ગણ નરયિકે છે. તિર્યંચ ઢિયે તેના કરતાં પણ સંખ્યાત ગણિ છે. દે તેનાથી પણ સંખ્યાતગણુ છે, તેનાથી સંખ્યાતગણું દેવિ છે. તથા સિદ્ધો અને તિર્યંચો એ બધા અનંતગણું છે. આ રીતે સંક્ષેપથી અર્થની અપેક્ષાએ અષ્ટગતિ સંબંધી અલ્પ બહુપણું કહેલ છે, તેમ સમજવું.
A श्री गीतमस्वामी प्रभु श्रीन से पूछे छे ,-'एएसि णं भंते ! सइंदियाणं एगिदियाणं जाव अणिदियाण य कयरे कयरे' 3 साल सेद्रिय ઇન્દ્રિોવાળા, એકેન્દ્રિય, એક ઇન્દ્રિયવાળા યાવત્ અનિદ્રિય-ઇદ્રિય વિનાના જીમાં કયા જી કયા જી કરતાં અલ્પ છે? કયા જી કયા જી કરતાં બહ છે? કયા જી કયા જીવોની તુલ્ય છે? અને કયા છો કયા કરતાં વિશેષાધિક છે? અહીંયાં પ્રથમ યાવત્ પદથી હીન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચૌઈન્દ્રિય, અને પંચેન્દ્રિય આ છ ગ્રહણ કરાયા છે. અને બીજા યાવત્પદથી 'अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा' मा ५। अ ४२राया छ.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
