________________
२२
भगवतीसूत्रे
घोत्ति' शेष तदेव यावदनुबन्ध इति, स एव पृथिवीकायिको जीवो यदि उत्कृष्टकालस्थितिकपृथियोकायिकेषु उत्पद्यते तदा जघन्योत्कृष्टाभ्यां द्वाविंशतिवर्षसहस्रस्थितिकपृथिवीकायिकेषु उत्पद्यते इत्यादिकं सर्व प्रथमगमपठितमेव इहापि ज्ञातव्यमेव, कियत्पर्यन्तं प्रथमगमपठितमिहअध्येतव्यं तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जाव' यावत् अनुबन्धः परिमाणादारभ्य अनुबन्धान्तं सर्वमपि प्रकरणमिहाध्येतव्यमिति। परन्तु प्रथमगमापेक्षया यद्वैलक्षण्यं तदर्शयति-'नवरं' इत्यादि 'नवरं जहन्नेणं एकको वा दो वा तिम्नि वा' नवरम् केवलम् एतावानेव भेदः, द्वितीय का और सब कथन यावत् अनुबन्ध तक पूर्वोक्त प्रथम गम जैसा ही जानना चाहिये, अर्थात्-परिमाण से लेकर अनुबन्ध तक का सब प्रक रण यहां प्रथम गमके अनुसार कहना चाहिये, परन्तु 'नवरं०' उसकी अपेक्षा यहां विशेषता इस प्रकार से है-'जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिनि वा' यहां तृतीय गम में जघन्य से एक समय में एक अथवा दो अथवा तीन और उस्कृष्ट से संख्यात अथवा असंख्यात उत्पन्न होते हैं। तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि-प्रथम गम परिमाण द्वार में प्रत्येक समय में निरन्तर असंख्यात उत्पन्न होते हैं ऐसा कहा गया है, ऐसा ही कथन द्वितीय गम में भी परिमाण द्वार में किया गया है, क्योंकि वहां उत्पन्न होनेवाले बहुत होते हैं, इसलिये वहां असंख्यात पद प्रयुक्त हुआ है। परन्तु इस तृतीय गम में परिमाण द्वार में जब ऐसा चेव' मातीनु भी तमाम ४थन यावत् मनु५५ सुधातुं पडे। ४ पडता ગમ પ્રમાણે જ સમજવું અર્થ-પરિમાણથી લઈને અનુબંધ સુધીનું તમામ अयन मडि पडसा गम अनुसार ही देवु ५२'तु 'नवरं' त ४थन ४२di माह २ विशेष छ त । शत छ. 'जहन्नेणं एकको वा दो वा तिन्नि वा' । ત્રીજા ગામમાં જઘન્યથી એક સમયમાં એક અથવા બે અથવા ત્રણ અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત અથવા અસંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-પહેલા ગામના પરિમાણ દ્વારમાં એક સમયમાં નિરંતર અસંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે તેમ કહેવામાં આવ્યું છે. એજ રીતનુ કથન આ બીજા દ્વારના પરિમાણ દ્વારમાં કહ્યું છે. કેમકે ત્યાં ઉત્પન્ન થવાવાળા ઘણા હોય છે. જેથી ત્યાં અસંખ્યાત એ પદનો પ્રયોગ કરેલ છે. પરંતુ આ ત્રીજા ગમમાં પરિ માણ દ્વારમાં જ્યારે એ પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યું છે, કે એક સમયમાં ત્યાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે ? તે એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ત્યાં એવું કહ્યું છે કે–જઘ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
