________________
१९२
भगवतीसूत्रे
उववज्जैति, मणुस्से हितो उववज्जंति, देवेहिंतो उचवज्जति' इत्यादि । किं नैरयिकेन्य उत्पद्यन्ते - तिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते - मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते देवेभ्य उत्पद्यन्ते इति च्छाया । उत्तरमाह-नो नैरयिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते न वा देवेभ्य आमत्योत्पद्यन्ते किन्तु तिर्यग्योनिकेभ्य आगस्य उत्पद्यन्ते अथ च मनुष्येभ्य आगत्य द्वीन्द्रियेत्पद्यन्ते । यदि तिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते तदा किमे केन्द्रिय तिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते अथवा यावत्पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगस्योत्पद्यन्ते हे गौतम! एकेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्योऽपि आगत्योश्पद्यन्ते यात्रबखजोगिएहिंतो उववज्र्जति मनुस्से हिंतो उववज्जंति, देवेहिंतो जयवज्र्जति' इत्यादि पाठ द्वारा गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - हे भदन्त ! क्या वे नैरयिकों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? अथवा तिर्यग्योनिकों से आकरके उत्पन्न होते ? अथवा मनुष्यों में से आकरके उत्पन्न होते हैं ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु करते हैं - हे गौतम! वे नैरधिकों से आकरके उत्पन्न नहीं होते हैं, और न देवों में से आकरके उत्पन्न होते हैं किन्तु तिर्यग्योनिकों से
"
करके उत्पन्न होते हैं और मनुष्यों से आकर से उत्पन्न होते हैं । अब पुनः गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं- हे भदन्त । यदि वे दो इन्द्रिय जीव तिर्यग्योनिकों से आकरके उत्पन्न होता है तो क्या एकेन्द्रिय तिर्यग्योनिकों से आकरके था दीन्द्रिय तिर्यग्योनिकों से आकरके अथवा तेइन्द्रियतिर्यग्योनिकों से आकरके या चौइन्द्रिय
आगत्य उत्पद्यन्ते अथवा मनुष्येभ्य ओगत्योत्पद्यन्ते अथवा देवेभ्य आगत्योत्पद्यन्ये ' ઈત્યાદિ સૂત્રપાઠથી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછ્યું છે કે-હે ભગવન્ શું તે નૈરિયકામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિય ચ ચૈનિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા મનુષ્યેામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા દેવામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-૪ ગૌતમ તેઓ નૈરિયકામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. અને ધ્રુવેમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થતા નથી. પરંતુ તિયાઁચ ચૈનિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અને મનુષ્યોમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે.
હવે ક્રીથી ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવુ પૂછે છે કે હે ભગવન્ જો તે એ ઇંદ્રિયવાળા જીવા તિય ચ ચૈાનિકામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તે શું તેઓ એક ઇંદ્રિયવાળા તિય ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા એ ઇન્દ્રિયવાળા તિય ચ યોનિકામાંથી અથવા ત્રણ ઇંદ્રિયવાળા તિય ચ ચૈાનિકા માંથી અથવા ચાર ઇન્દ્રિયવાળા તિય ચ ચેાનિકમાંથી આવીને અથવા પાંચ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
