________________
प्रमेययन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०४ षट्प्रदेशिकस्कन्धे वर्णादिनिरूपणम् ७०१ तथाहि-यदि एकरसस्तदा 'सिय तित्तए य जाव महुरए य च शब्दोऽत्र 'वा' इत्यर्थे तेन स्यात् तिक्तो वा१, स्थात् कटुको वा२, स्यात् कषायो वा३, स्यादम्लो वा४, स्यान्मधुरो वा ५। यदि द्विरसस्तदा स्यात् तिक्तश्च कटु कश्चेति प्रथमः १, स्यात् तिक्तश्च कटुकाश्चेति द्वितीयः २, स्यात् तिक्ताश्च कटु श्वेति तृतीयः ३, स्यात् तिक्ताश्च कटुकाश्चेति चतुर्थः ४, 'सिय तित्तए य कसाए य' स्यात् तिक्तश्व महुरए य' कदाचित् तिक्त भी हो सकता है यावत् कदाचित् वह कटुक भी हो सकता है कदाचित् वह कषाय रस वाला भी हो सकता है कदाचित् अम्लरस वाला भी हो सकता है और कदाचित् मधुररस वाला भी हो सकता है इस प्रकार से वह एकरस विषयक असंयोगी ५ भंग वाला हो सकता है । यदि वह द्विरसवाला होता है तो कदाचित् वह तिक्तरस वाला और कटु करस वाला भी हो सकता है १ कदाचित् यह एक प्रदेश में तिक्तरस वाला हो सकता है और अन्य पांव प्रदेशों में कटुकरस वाला भी हो सकता है २ अथवा-वह अन्य प्रदेशों में तिक्तरस वाला हो सकता है और एक प्रदेश में कटुकरस वाला हो सकता है ३ अथवा-तीन प्रदेशों में तिक्तरस वाला और तीन प्रदेशों में कटुक रस वाला हो सकता है ४ अथवा-'सिय तित्तए य कसाए य १ वह कदाचित् तिक्त हो सकता है और कषायरस वाला हो सकता है १ इस मूल भंग में भी इसी प्रकार से चार भंग होते हैं। जैसे-'सिय
श३ मे २१. 35 छ. सिय तित्तए य जाव महुरए य' ७१२ ते તીખા રસવાળો હોય છે. યાવત કે વાર તે કડવા રસવાળો હોય છે. કોઈ વાર તે કષાય તુરારસવાળું હોય છે. કેઈવાર અન્સ ખાટા રસવાળો હોય છે. અને કઈ વાર મધુર-મીઠા રસવાળો પણ હોય છે. આ રીતે એક રસ સંબંધી અસગી ૫ પાંચ ભંગ થાય છે. જે તે બે રસવાળો હોય તે કોઈ વાર તે તીખા રસવાળો હોય છે. અને કડવા રસવાળે પણ હોઇ શકે છે. એ રીતે દ્વિક સગી પહેલે ભંગ છે. ૧ કે.ઈવાર તે એકપ્રદેશમાં તીખા રસવાળે હેાય છે. અને બાકીના પાંચ પ્રદેશમાં કડવા રસવાળે હોય છે. આ બીજો ભંગ છે. અથવા એક પ્રદેશમાં કડવા રસવાળા હોય છે અને બાકીના પ્રદેશમાં તીખા રસવાળો હોય છે આ ત્રીજો ભંગ છે. અથવા ત્રણ પ્રદેશોમાં તીખા રસવાળા હોય છે. અને ત્રણ પ્રદેશમાં કડવા રસવાળે हाय छ, मा योयो म छे. मया सिय तित्तए य कसाए य' अथवात तीमा २सवाणा भने पाय-तु२१ २सवाणे! डाय छे. १ 'सिय तित्तए य कसाया
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
