________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ९ धर्मस्वरूपनिरूपणम्
६७ किडं) ग्रामकुमारिकां क्रीडाम्-ग्रामकुमाराणां या क्रीडा-हास्यविनोदादिका तां न कुर्यात् , तथा-(नातिवेलं हसे) नातिवेलं-मर्यादारहितं यथा स्यात्तथा न हसेतहास्यादिकं न कुर्यात् ॥२९॥
टीका-'मुणी' मननशीलः साधुः-भिक्षादिप्रयोजनमासाद्य ग्रामादौ प्रविष्टः 'परगेहे' परस्य-गृहस्थादे गैहे 'ण णिसीयए' न निषीदेव-गृहस्थगृहे नोपविशेष. उत्सर्गोऽयं विधिः, एतद्विषयेऽपवादं दर्शयति-'नन्नत्थ अंतराएणं' नान्यत्र अन्तरायेण, शक्तेरभावोऽन्तरायः, स चाऽन्तरायो जरया व्याध्यादिना वा भवति, ग्रामं गतस्य साधो यदि कदाचित्कश्चिदन्तराय आपतेत् , तदा सान्तरायस्य गृहस्थगृहोपवेशनं न दोषाधायकम् ‘गामकुमारियं किड्डे' ग्रामकुमारिका क्रीडाम्, ग्रामे सञ्जाता ये कुमारास्तेषामियमिति प्रामकुमारिका तां-ताशी क्रीडाम्बैठे। ग्राम कुमारों की हास्य विनोद रूप क्रीड़ा न करे तथा मर्यादा से परे हंसी मजाक न करे ॥२९॥
टीकार्थ--साधु भिक्षा आदि किसी प्रयोजन से जब ग्राम या नगर आदि में प्रवेश करे तो गृहस्थ के घरमें न बैठे। यह उत्सर्गविधि है। इसका अपवाद दिखलाते हैं-अन्तराय के विना अर्थात् शक्तिका न होना अन्तराय है। शक्ति का अभाव वृद्धावस्था के कारण होता है या व्याधि आदि के कारण ग्राममें गया साधु कदाचित् अन्तराय से ग्रस्त हो जाय अर्थात् चलने या खड़ा रहने में असमर्थ हो तो गृहस्थ के घर में बैठ जाने में दोष नहीं है।
ग्राम के कुमारों बालकों की क्रीड़ा का जैसे-हास्यवार्तालाप करना या कंदुक खेलना आदि का परिहार करे तथा मर्यादा का उल्लंघन करके નહીં. ગામના બાળકોની સાથે હાસ્ય વિનેદરૂપ ક્રિીડા કરવી નહીં. તથા મર્યાદાથી વિશેષ હાંસી કે મઝા કરવી નહીં. પરા
ટીકાથે-સાધુ ભિક્ષા વિગેરે કોઈ પણ પ્રજનથી જ્યારે ગામ અથવા નગર વિગેરેમાં પ્રવેશ કરે તે ગૃહસ્થના ઘરમાં બેસવું નહીં આ ઉત્સર્ગવિધિ છે, તેને અપવાદ બતાવતાં કહે છે કે-શક્તિનું નહોવું તે અંતરાય કહેવાય છે. શક્તિનો અભાવ વૃદ્ધાવસ્થાના કારણથી થાય છે, અથવા તે વ્યાધિ અથવા તપસ્યા વિગેરેના કારણથી ગામમાં ગયેલ સાધુ કદાચ અંતરાય વાળા બની જાય, અથવા ચાલવામાં કે ઉભા રહેવામાં અશક્ત થઈ જાય તે ગૃહ ના ઘરમાં બેસી જવામાં દોષ નથી.
ગામના કુમારે અથત બાલકની કીડાને એટલે કે-હાસ્ય જનક વાર્તા લાપ કરે અથવા દડાથી રમત કરવી, વિગેરેને ત્યાગ કરે, તથા મર્યા
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
